پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
5
3
2014
12
21
تحلیل جامعهشناختی شکاف نسلی در ایران
1
30
FA
پروانه
دانش
استادیار، دانشگاه پیام نور، گروه علوم اجتماعی، ج.ا.ایران
p_danesh@pnu.ac.ir
زهرا
ذاکری نصرآبادی
دانشجوی دکتری، مربی، دانشگاه پیام نور، گروه علوم اجتماعی، ج.ا.ایران
zh.zakeri@gmail.com
عظیمه
سادات عبداللهی
دانشجوی دکتری، مربی، دانشگاه پیام نور، گروه علوم اجتماعی، ج.ا.ایران
a_abdelahi@pnu.ac.ir
دربارة پدیدة «اختلاف نسلی» صاحبنظران با یکدیگر اختلاف نظر دارند، اما در جوامعی همچون ایران، که تغییرات ساختاری و ارزشی وسیعی را تجربه میکند، نبود مدیریت صحیحِ تضادهای حاصل از این تغییرات در بخشهای مختلف جامعه به طور بالقوه زمینه را برای بروز مسئلة «شکاف نسلی» و در شدیدترین حالت «گسستگی بین نسلها» و بحران هویت ناشی از این امر فراهم میکند. هدف از مقالة حاضر تحلیل دادههای تجربی به منظور شناخت وضعیت شکاف نسلی در جامعة کنونی ایران، با استفاده از تحلیل ثانویة دادههای موج پنجم پیمایش ارزشهای جهانی، با حجم نمونة 2667 نفر و روش کتابخانهای برای تحلیل نظری این پدیده است. نتایج حاکی از آن است که گرایش نوجوانان و جوانان به ارزشهای مدرن و احساس بحران هویت ناشی از جداافتادگی آنها از نسلهای پیشین بهمرور افزایش یافته است و در صورت نبود مدیریت صحیح فرایندهای فرهنگپذیری نوجوانان و بازتولید فرهنگی جوانان از سوی دولت و رسانهها، تعارضات نسلی و در نهایت گسست نسلی آینده مسیر توسعة جامعه را به مخاطره خواهد انداخت.
تفاوت نسلی,شکاف نسلی,گسست نسلی,ارزشهای سنتی,ارزشهای مدرن
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1701.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1701_b404d037fdd18a5cd7ac97753af292fa.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
5
3
2014
12
21
خوشهبندی سبک زندگی مبتنی بر مصرف رسانهای(مورد مطالعه: کلانشهر اصفهان)
31
53
FA
سعید
شریفی
استادیار و عضو هیأت علمی گروه کارآفرینی فرهنگی دانشگاه هنر اصفهان
saeed.sharifi2003@gmail.com
محمد مهدی
مظاهری
استادیار و عضو هیأت علمی گروه مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
mmemt39@gmail.com
اکبر
اعتباریان
استادیار و عضو هیأت علمی گروه مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)
etebarian@ymail.com
بدری
شاه طالبی
استادیار و عضو هیأت علمی گروه مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)
b_shahtalebi2005@yahoo.com
با رشد فزایندة کاربرد رسانه، چگونگی استفاده از رسانههای نوین شاخصی برای قشربندی افراد در کلانشهرها شده است. پژوهش حاضر در کلانشهر اصفهان به روش پیمایشی برای پاسخ به این سؤال بود که کدام کاربرد رسانهای عامل این قشربندی است؟ جامعة آماری این پژوهش را شهروندان کلانشهر اصفهان به تعداد 1908968 نفر تشکیل دادند. از این میان تعداد 959 نفر به منزلة حجم نمونة برآورد انتخاب شدند و روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای به کار رفت. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامة محققساخته بود که پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (85/0) برآورد شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق تحلیل خوشهای دومرحلهای بر اساس معیار اطلاعاتی (آکائیک) و ضریب کایدو انجام گرفت. مهمترین نتایج نشان داد دو خوشه در کاربرد رسانهای از یکدیگر تفکیکپذیرند. خوشة اول در زمینة تعویض گوشی در سال، داشتن گوشی با کارایی و امکانات جدید، استفاده از ارتباطات غیرکلامی و برنامههای شبکهای، فعالیت در شبکههای مجازی، و استفادة زیاد از اینترنت نمرات بالایی کسب کردند. خوشة دوم در زمینة استفادة کلامی از تلفن همراه و انجام دادن فعالیتهای روزمره به صورت الکترونیکی به میانگین نزدیکتر بودند.
سبک زندگی,کلانشهر اصفهان,رسانه,کاربرد رسانهای
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1702.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1702_8d43e4f32e9383d82976f39f03c1444b.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
5
3
2014
12
21
شهر دوستدار زن شناسایی معیارهای شهر دوستدار زن از نظر زنان متعلق به پایگاهها و گروههای مختلف اجتماعی تهران
55
85
FA
نعمتالله
فاضلی
دانشیار پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
nfazeli@hotmail.com
محدثه
ضیاچی
دانشجوی کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبائی
m.ziyachi@gmail.com
هدف این پژوهش شناسایی برخی از معیارهای شهر دوستدار زن از نظر زنان متعلق به پایگاهها و گروههای مختلف اجتماعی است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی و کیفی است. روش مورد استفاده اتنوگرافی (مردمنگاری) و شیوة جمعآوری دادهها مصاحبة مسئلهمحور است. جمعیت آماری زنان 18 تا 50 سال ساکن تهراناند که طی پنج سال گذشته ساکن تهران بودهاند. نمونهگیری غیراحتمالی و قضاوتی و حجم نمونه نوزده نفر است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که از نظر زنان مصاحبهشونده، با بهرهمندی از هشت ویژگی، تهران شهری دوستدار زن میشود: تهران امن، تهران راحت، تهران فعال، تهران مشارکتی، تهران فراغتی، تهران عادلانه، تهران زیبا، و تهران دوستدار کودک. علاوه بر این، دو متغیر ردة اجتماعی و پایگاه اقتصادی و اجتماعی تفاوت چندانی در دیدگاههای زنان دربارة معیارهای شهر دوستدار زن ایجاد نمیکند، بلکه سه موقعیت خانهداری، اشتغال، و مادری است که تفاوتهایی در دیدگاهها، نیازها، و دغدغههای زنان در زندگی شهری ایجاد میکند.
زنان,زندگی شهری,فضاهای شهری,شهروندی,شهر دوستدار زن
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1703.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1703_c39f8fba8c2e014590d1b7d9a00a7392.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
5
3
2014
12
21
بررسی و مقایسة میزان مصرف فرهنگی در کلانشهرها، شهرها، و روستاها
87
107
FA
محمود
قاضی طباطبایی
دانشیار جمعیت شناسی، دانشگاه تهران
smghazi@ut.ac.ir
عبدالحسین
کلانتری
استادیار جامعه شناسی، دانشگاه تهران
abkalantari@ut.ac.ir
اعظم
نسیم افزا
کارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی دانشگاه تهران
azam.nasimafza@gmail.com
امروزه با چرخش تحلیل اجتماعی از فعالیت تولیدی به سمت فعالیت مصرفی، مفهوم سبک زندگی شالودة تفاوتهای اجتماعی را تغییر داده است. توجه به نحوة مصرف کالای فرهنگی در کشور میتواند بهخوبی نشاندهندة تمایزات و تشابهات قشرهای مختلف اجتماعی باشد. در چند دهة اخیر رشد شتابان شهرنشینی در ایران، پیدایی و گسترش رسانههای نوین، و توسعة شبکة راهها موجب دگرگونی در تعاملات میان شهر و روستا شده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر با توجه به دادههای آماری یکی از طرحهای ملی<sup><sup>[i]</sup></sup>، وضعیت فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی در شهر، کلانشهر، و روستا را بررسی میکنیم؛ بنا بر یافتهها، میزان مصرف همة کالاهای فرهنگی بررسیشده در شهر، روستا، و کلانشهر تفاوت معناداری را نشان میدهد. همچنین، تحلیل رگرسیون مدل تحقیق مربوط به میزان مصرف کالاهای فرهنگی نشان داد که سهم نسبی متغیر محل سکونت در پیشبینی تغییرات میزان مصرف نسبت به سرمایة اقتصادی و بهویژه سرمایة فرهنگی بسیار کمتر است.
<br clear="all" />
[i]. پیمایش ملی با نام «بررسی و سنجش شاخصهای فرهنگ عمومی کشور» است. این طرح از سوی شورای فرهنگ عمومی با حدود هفده هزار نمونه در کل استانهای کشور در چندین مرحله اجرا شده است که پژوهش حاضر بر اساس دادههای مرحلة دوم طرح در سال 1388 است.
میزان مصرف فرهنگی,شهر,کلانشهر,روستا,سرمایة فرهنگی,سرمایة اقتصادی
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1704.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1704_4bfaa7bb487e49a82943dad068ce5b32.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
5
3
2014
12
21
ارزشهای فرهنگی غالب در سبکهای زندگی (مطالعة موردی: شهر تهران)
109
131
FA
ناهید
موید حکمت
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
nahidmoayedhekmat@yahoo.com
بیوک
محمدی
دکتری جامعه شناسی، استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
buik@ihcs.ac.ir
مریمالسادات
هاشمی فشارکی
کارشناس ارشد مطالعات زنان، کارشناس پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
m.hashemi@ihcs.ac.ir
شناساییِ ارزشهای فرهنگی غالب در سبکهای زندگی از آن منظر مهم است که ارزشها فضایِ ذهنی فرد، سلیقهها، و ترجیحاتِ او را شکل میدهند و در نحوۀ انتخابهای عملی او، آنچه «سبک زندگی» نامیده میشود، تأثیر میگذارند. بر این مبنا، هدفِ اصلی این مقاله شناسایی ارزشهای غالب فرهنگی در سبکهای زندگی در سطح تهران است. مسئلة محوری شناساییِ نسبتِ میان ارزشهای موجود با ارزشهای آرمانی از منظر پاسخگویان است. روشِ تحقیق کمّی و شیوة گردآوری اطلاعات از یک سو، مصاحبه با 30 تن از افراد ناهمگن در سطح تهران به منظور شناساییِ مفاهیم و از سویِ دیگر، تکمیل پرسشنامۀ محققساخت است که در سال 1391 در میان 300 پاسخگویِ ناهمگون از نظرِ سن، جنسیت، میزان تحصیلات، شغل، میزان درآمد، و محل سکونت توزیع شده است. در این پژوهش از آمارهای توصیفی و استنباطیِ خوشه استفاده شده است. یافتهها حاکی از آن است که میان ارزشهای موجود در جامعه با ارزشهای آرمانی، برای تعیین «فردِ ارزشمند»، تفاوت دیده میشود. به گونهای که در مورد نخست، با حضورِ پررنگِ ارزشهای «ظاهرگرایانه» همچون چشم و همچشمی، خودنمایی، و دورویی و حضور کمرنگ ارزشهای «دگرگرایانه» مانند همدلی و قدرشناسی مواجهایم. این در حالی است که فردِ ارزشمند، از نظر پاسخگویان، فردی خردورز و تحصیلکرده قلمداد شده است. همچنین، غالبِ ارزشهای پیشگفته با متغیرهای مستقل این تحقیق از جمله جنسیت، سن، میزان تحصیلات، محل سکونت، درآمد، و اشتغال تفاوت معناداری ندارند و نوعی یکدستی را در یافتههای ارزشی شاهدیم.
ارزش,چشم و همچشمی,دورویی,خودنمایی,همدلی,قدرشناسی,تناقض ارزشی
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1705.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1705_a002dd618398d0e58117b9575a0e37d1.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
5
3
2014
12
21
آشپزخانة مدرن و مفهوم اجتماعی ـ فرهنگی آن در زندگی خانوادگی قشر مذهبی ایران(نمونة موردی: شهر قم)
133
157
FA
مسعود
ناری قمی
0000-0002-0453-0362
دکتری معماری، دانشگاه تهران
msnarighomi@ut.ac.ir
ورود آشپزخانة مدرن به ایران و عمومی شدن آن در دهة 1330 مفهوم نوین «آشپزخانه به منزلة قلب خانه» را وارد زندگی روزمرة زن ایرانی کرد. در این مقاله، از طریق پیمایش کیفی و تحلیل تطبیقی پاسخها، جنبههای گوناگون مفاهیم فرهنگی آشپزخانه در زندگی معاصر در قیاس با سبک پیشین زندگی مطالعه شده است. تمرکز این مطالعه بر خانوادههای مذهبی در شهر قم بوده است. طی این بررسی مشخص شد که سه گسترة معنایی باید برای توضیح مفاهیم فرهنگی ـ اجتماعی آشپزخانه در زندگی زنان مسلمان ایرانی در نظر گرفته شود: از یک فضای شخصی با محرمیت ویژه (برای زنان) تا یک فضای زندگیِ خانوادگی، از یک فضای خدماتی تا یک فضای سرشار از روح زندگی، و از یک مکان مقدس تا یک مکان عادی که دارای تداعیهای خاص خود در زندگی زنان مسلمان ایرانی است. نتیجه اینکه اکنون تصویر ایدهآل از آشپزخانه در متن فرهنگی مورد بحثْ یک فضای شخصیِ زنانه و در همان حال، یک مکان موقتی و خصوصیِ خانوادگی است که البته فاقد همهجانبه بودن کیفیت فضای زندگی مربوطه تصور میشود.
فضای خانوادگی,فضای زنانه,فرهنگ اسلامی ایرانی,مطبخ,آشپزخانة باز,فضای مقدس,شهر قم
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1706.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1706_75ed46c9b9a64b5b141a1805c41ba30f.pdf