تحلیل جامعه‌شناختی شکاف نسلی در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشگاه پیام نور، گروه علوم اجتماعی، ج.ا.ایران

2 دانشجوی دکتری، مربی، دانشگاه پیام نور، گروه علوم اجتماعی، ج.ا.ایران

چکیده

دربارة پدیدة «اختلاف نسلی» صاحب‌نظران با یک‌دیگر اختلاف نظر دارند، اما در جوامعی هم‌چون ایران، که تغییرات ساختاری و ارزشی وسیعی را تجربه می‌کند، نبود مدیریت صحیحِ تضادهای حاصل از این تغییرات در بخش‌های مختلف جامعه به طور بالقوه زمینه را برای بروز مسئلة «شکاف نسلی» و در شدیدترین حالت «گسستگی بین نسل‌ها» و بحران هویت ناشی از این امر فراهم می‌کند. هدف از مقالة حاضر تحلیل داده‌های تجربی به منظور شناخت وضعیت شکاف نسلی در جامعة کنونی ایران، با استفاده از تحلیل ثانویة داده‌های موج پنجم پیمایش ارزش‌های جهانی، با حجم نمونة 2667 نفر و روش کتاب‌خانه‌ای برای تحلیل نظری این پدیده است. نتایج حاکی از آن است که گرایش نوجوانان و جوانان به ارزش‌های مدرن و احساس بحران هویت ناشی از جداافتادگی آن‌ها از نسل‌های پیشین به‌مرور افزایش یافته است و در صورت نبود مدیریت صحیح فرایندهای فرهنگ‌پذیری نوجوانان و بازتولید فرهنگی جوانان از سوی دولت و رسانه‌ها، تعارضات نسلی و در نهایت گسست نسلی آینده مسیر توسعة جامعه را به مخاطره خواهد انداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of the Generation Gap in Iran

نویسندگان [English]

  • Parvaneh Danesh 1
  • Zahra Zakeri Nasrabadi 2
  • Azimeh Sadat Abdellahi 2
چکیده [English]

There are controversies among experts over the exsistence of "Generation gap". Nevertheless, in societies like Iran, that are experiencing   great social transformations in structure and values, lack of proper management of the conflicts resulted from these changes in different sectors of the society would potentially set the ground for the occurrence of "generation gap" and in the extreme case "dissociation between generations" and an identity crisis originated from this issue. The present paper aims to analyze the experimental data to identify the status of the generation gap in the current Iranian society using the secondary analysis of the data gathered from the fifth wave of the World Values ​​survey with a sample size of 2667 people and a library-based method for theoretical analysis of this phenomenon.  Results indicate that the tendency of adolescents and young adults towards modern values and the sense of identity crisis—as a result of their detachment from previous generations—has gradually been increasing. In case of inappropriate management of the processes of adolescents’ acculturation and young adults’ cultural reproduction by the government and the media, the generation conflict and ultimately generation dissociation would jeopardize future development of the community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Generational difference
  • generation gap
  • Generation dissociation
  • Traditional values
  • Modern values
آزاد ارمکی، تقی (1379). «بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانوادة تهرانی»، ‌نامة علوم اجتماعی، دورة شانزدهم، ش 16.
آزاد ارمکی، تقی (1383). «رابطة بین نسلی در خانوادة ایرانی»، مجموعه مقالات مسائل اجتماعی ایران، انجمن جامعه‌شناسی ایران، تهران: نشر آگه.
آزاد ارمکی، تقی (1389). جامعه‌شناسی ایران: جامعه‌شناسی مناسبات بین نسلی، تهران: نشر علم.
آزاد ارمکی، تقی و امیر ملکی (1386). «رابطة ارزش‌های سنتی و مدرن در سطوح خرد و کلان»، نامة علوم اجتماعی، ش پیاپی 30، تهران: دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
آقاجری، هاشم (1382). «انقطاع نسل‌ها ـ انسداد نسل‌ها»، مجموعه مقالات نگاهی به پدیدة گسست نسل‌ها، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
اینگلهارت، رونالد (1373). تحول فرهنگی در جامعة پیشرفتة صنعتی، ترجمة مریم وتر، تهران: کویر.
بخارایی، احمد (1386). جامعه‌شناسی زندگی‌های خاموش در ایران، طلاق عاطفی، تهران: پژواک جامعه.
برگر، پیتر و تامس لاکمن (1387). ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمة فریبرز مجیدی، تهران: علمی و فرهنگی.
تاجیک، محمدرضا (1381). «جامعة ایرانی و شکاف میان نسل‌ها»، نشریة راهبرد، ش 26، زمستان.
تاجیک، محمدرضا (1383). شکاف یا گسست نسلی در ایران امروز: تحلیل‌ها، تخمین‌ها و تدبیرها، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک.
توکل، محمد و مریم قاضی‌نژاد (1385). «شکاف نسلی در رویکرد‌های کلان جامعه‌شناسی: بررسی و نقد رهیافت‌های نسل تاریخی و تضاد با تأکید بر نظرات مانهایم و بوردیو»، نامة علوم اجتماعی، ش 27.
توکلی، مهناز (1378). «بررسی نظام ارزش‌های دو نسل دختران (نسل انقلاب) و مادران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
توکلی، مهناز (1382). «بررسی ویژگی‌های دو نسل در چهارچوب نظام ارزشی»، مجموعه مقالات نگاهی به پدیدة گسست نسل‌ها، به اهتمام علی‌اکبر علیخانی، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
جاجرمی، کاظم (1377). نسل جوان، ویژگی‌های ساختاری نسل نو، تهران: بنیاد مطالعات آسیایی.
ذاکری نصرآبادی، زهرا (1384). «بررسی و شناخت تأثیر طبقة اجتماعی بر نگرش افراد نسبت به جریان نوگرایی (مطالعة موردی شهر اصفهان)»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان.
رحیمی، محمد (1390). «شکاف نسلی در رویکردهای جامعه‌شناختی»، وب‌سایت علوم اجتماعی ایران، <http://socialsciences.ir>.
ساروخانی، باقر (1375). دایرة‌المعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
ساروخانی، باقر و مجتبی صداقتی‌فرد (1388). «شکاف نسلی در خانوادة ایرانی: دیدگاه‌ها و بینش‌ها»، نامة علوم اجتماعی، س 3، ش 4.
سریع القلم، محمود (1382). «ویژگی‌ها، افکار و پیامدهای ظهور نسل سوم نخبگان در ایران»، مجموعه مقالات نگاهی به پدیدة گسست نسل‌ها، به اهتمام علی‌اکبر علیخانی، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
شرفی، محمدرضا (1382). «مؤلفه‌ها و عوامل گسست نسل‌ها»، مجموعه مقالات نگاهی به پدیدة گسست نسل‌ها، به اهتمام علی‌اکبر علیخانی، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
غلامرضا کاشی، محمدجواد (1383). «بازتاب دو تجربة گرم در نسل‌ها»، جوانان و مناسبات نسلی در ایران، به اهتمام محمدعلی محمدی، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
گیدنز، آنتونی (1378). راه سوم و بازسازی سوسیال دموکراسی، ترجمة منوچهر محسنی، تهران: تیراژه.
محسنی، منوچهر (1379). بررسی آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایران، تهران: شورای فرهنگ عمومی.
مددپور، محمد (1382). «صورت‌های نوعی گسست نسلی و فرهنگی»، مجموعه مقالات نگاهی به پدیدة گسست نسل‌ها، به اهتمام علی‌اکبر علیخانی، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
معیدفر، سعید (1383). «شکاف نسلی یا گسست فرهنگی»، نامة علوم اجتماعی، ش 24.
معیدفر، سعید (1392). «همایش بررسی آسیب‌های اجتماعی در ایران»، خبرگزاری تسنیم، <http://www.tasnimnews.com/Home/Single/96441>.
منوری، نوح (1391). «پیرامون نزاع فرهنگی در ایران»، اولین همایش ابعاد اجتماعی جامعة ایرانی، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، تهران: دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
 
Datler, Georg, Wolfgang Jagodzinski, and Peter Schmidt (2012). ‘Two Theories on the Test Bench: Internal and External Validity of the Theories of Ronald Inglehart and Shalom Schwartz’, Social Science Research, <http://dx.doi.org/10.1016/j.ssresearch.2012.12.