بررسی تطبیقی توسعه سیاسی در عصر مشروطیت و نخستین دهه انقلاب اسلامی (67-57) با تأکید بر توزیع قدرت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد شهرضا

2 استاد بازنشسته گروه جاجعه شناسی دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه ازاد اسلامی – واحد شهرضا

چکیده

در تاریخ معاصر ایران توسعه نیافتگی سیاسی با فراز و فرود همراه بوده است.گاهی به توسعه سیاسی نزدیک شده و زمانی دیگر از آن دور شده ایم. در باب توسعه نیافتگی سیاسی جامعه ایران دو رویکرد وجود دارد. رویکرد اول معطوف به عامل خارجی است که توسعه نیافتگی سیاسی را بر اساس نظریه استعمار و امپرپالیسم، توطئه و زیاده خواهی بیگانگان توضیح می دهد. رویکرد دوم معطوف به عامل داخلی است که ریشه توسعه نیافتگی سیاسی را در مشکلات داخلی ، ناتوانی و بی کفایتی نظام سیاسی می پندارد.
انقلاب ایران بی تردید الگوی متمایزی از توسعه سیاسی را ایجاد کرده است. هدف این مقاله مقایسه توزیع قدرت وتوسعه سیاسی در دوران مشروطه با دهه اول انقلاب اسلامی ایران است. روش تحقیق تاریخی و مقایسه ای است. پرسش اصلی مقاله این است که مهم ترین وجوه تشابه و افتراق در ساز و کار توزیع قدرت و توسعه سیاسی در عصر مشروطیت و نخستین دهه انقلاب اسلامی چه بوده است؟ فرضیه تحقیق نیز به قرار زیر است: تاسیس مجلس شورای ملی و ایجاد انجمن­های ایالتی و ولایتی در عصر مشروطه و برگذاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و شورای شهر و روستا در نخستین دهه انقلاب اسلامی را می توان از وجوه تشابه (توزیع قدرت) دو دوره یاد شده به شمار آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of political development Social and Cultural Rights in the era of constitutionalism and the first decade of the Islamic Revolution (57 to 67) with an emphasis on power distribution

نویسندگان [English]

  • omid ghafari 1
  • mahmod ketabi 2
  • nafiseh vaezh 3
چکیده [English]

Contemporary history of Iran has witnessed political underdevelopment as well as political­ development­ alongside­ with centralization­ and­ decentralization. Concerning the political underdevelopment of the Iranian society there exists two different approaches. The first approach focuses on external factors. It tries to explain political underdevelopment in the light of colonialism, imperialism, and conspiracy theory. The second approach regards internal problems essential, among which weakness and impotency of the political system is of special significance.
There is no doubt that the Iranian revolution has created an outstanding model for political development. The aim of the present article is to compare distribution of power and political development during the two eras of the constitutional revolution and the first decade after the foundation of the Islamic Republic of Iran. The research method is comparative and historical.
A study of some of the criteria and indicia of political development in the mentioned periods shows that the first decade after the Islamic revolution rates higher as compared to the era of the constitutional revolution

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political development – Political developments - political underdevelopment – Political growth Growth
  • Democracy
منابع فارسی :
- ابوالحمد ، عبدالحمید ، (1351) ، حقوق اداری ، سازمان های اداری ایران ، جلد 1 ، چاپ 3 ، تهران ، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران .
- ازغندی، علیرضا، (1382)، تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران (1357-1320)، تهران، انتشارات سمت.
- ازغندی ، علیرضا ، (1377) ، «موانع تاریخی مشارکت سیاسی در ایران» ، جمهوریت و انقلاب اسلامی ، مجموع مقالات تهران ، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی .
- ازغندی ، علیرضا ، (1384) ، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی ایران ، تهران ، نشر قوس .
- اسماعیلی ، خیراله ، (1380) ، دولت موقت ، تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی .
- اشرف ، احمد ، (1359) ، موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران : دوره قاجاریه ، تهران ، انتشارات زمینه .الموتی ،
- ضیاءالدین ، (1370) ، فصولی از تاریخ مبارزات سیاسی و اجتماعی ایران : جنبش های چپ ، تهران، شرکت انتشارات چاپخش .
- امین زاده ، محسن ، (1385) ، «توسعه سیاسی» ، مجله سیاسی-اقتصادی ، شماره 118-117 .
-  آبراهامیان ، یرواند ، ( 1379) ، ایران بین دو انقلاب : از مشروطه تا انقلاب اسلامی ، ترجمه : کاظم فیروزمند و دیگران ، چاپ سوم ، تهران ، نشر مرکز .
- آبراهامیان ، یرواند ، (1376) ، مقالاتی در جامعه شناسی سیاسی ایران ، ترجمه : سهیلا ترابی فارسانی ، تهران ، نشر شیرازه.
- آدمیت ، فریدون ، (1354) ، فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران ، نشر رواق .
- بازرگان ، عبدالعلی ، (1382) ، مسائل و مشکلات اولین سال انقلاب ، تهران ، نشر نهضت آزادی .
- بدیع ، برتران ، (1379) ، توسعه سیاسی ، ترجمه : احمد نقیب زاده ، تهران ، نشر قومس .
- بشریه ، حسین ، (1381) ، دیباچه ای بر جامعه شناسی ایران ، تهران ، نشر نگاه معاصر .
- پرزوسکی ، آدام ، (1386) ، مسائلی چند در گذار به دموکراسی ، ترجمه : محمدعلی کدیور ، تهران ، نشر گام نو .
- پناهی ، محمدحسین ، (1386) ، جامعه شناسی مشارکت سیاسی زنان ، تهران ، نشرنی .
- ترابی ، یوسف ، (1391) ، اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در جمهوری اسلامی ایران ، تهران ، دانشگاه امام صادق (ع) .
- خواجه سروی ، غلامرضا ، (1382) ، رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران ، چاپ اول ، تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی .
- زونیس ، ماروین ، (1370) ، شکست شاهانه ، ترجمه : اسماعیل زند و بتول سعیدی ، تهران نشر نور .
- سریع القلم ، محمود ، (1371) ، «اصول ثابت توسعه سیاسی» ، اطلاعات سیاسی-اقتصادی ، سال ششم ، شماره 6 و 7 .
- سیف ، احمد ، (1373) ، اقتصاد ایران در قرن 19 ، تهران ، نشر چشمه .
- شانه چی ، محسن ، (1379) ، تمرکزگرایی و توسعه نیافتگی در ایران معاصر ،تهران ، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا .
- شعبانی ، قاسم ، (1385) ، حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران ، تهران ، نشر اطلاعات .
- شهرام نیا ، امیر مسعود ، (1385) ، جهانی شدن و دموکراسی در ایران ، تهران ، نشر نگاه معاصر .
- شیرودی ، مرتضی ، (1388) ، تمرکز و توسعه سیاسی در تاریخ معاصر ایران (مقایسه دو مقطع مشروطه و انقلاب اسلامی) ، تهران ، پژوهشکده تحقیقات اسلامی .
- صدیقی ، وحید الزمان ، (1378) ، انقلاب اسلامی ایران از نگاه دیگران ، ترجمه : مجید روئین تن ، تهران ، انتشارات اطلاعات .
- طاهری ، ابوالقاسم ، (1370) ، حکومت های محلی و عدم تمرکز ، تهران ، نشر قوس .
- عالم ، عبدالرحمن ، (1382) ، بنیادهای علم سیاست ، تهران ، نشر نی .
- عیسوی ، چارلز ، (1362) ، تارخ اقتصادی ایران : عصر قاجار 1332-1215 هـ . ق ، ترجمه : یعقوب آژند ، تهران ، نشر گسترده .
- فوران ، جان ، (1383) ، جامعه فئودالی ، ترجمه : بهزاد باشی ، تهران ، نشر آگاه .
- فوزی ، یحیی ، (1384) ، تحولات سیاسی و اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران ، ج 1 و 2 ، تهران ، نشر عروج .
-کاتم ، ریچارد ، (1371) ، ناسیونالیسم در ایران ، ترجمه : احمد تدین ، تهران : نشر کویر .
- کاتوزیان ، محمدعلی ، (1373) ، دموکراسی ، استبداد و نهضت ملی ، تهران ، نشر مرکز .
- کاشی ، غلامرضا ، (1379) ، جادوی گفتار ، ذهنیت فرهنگی و نظام معانی در دوم خرداد ، تهران ، مؤسسه فرهنگی آینده پویان .
- کدی ، نیکی ، (1375) ، ریشه های انقلاب ایران ، ترجمه : عبدالرحیم گواهی ، تهران ، نشر قلم .
- کدی ، نیکی ، (1385) ، نتایج انقلاب ایران ، ترجمه : مهدی حقیقت خواه ، تهران ، انتشارات ققنوس .
- گازیورسکی ، مارک ، ج ، (1371) ، سیاست خارجی آمریکا و شاه : ایجاد یک حکومت سلطه پذیر در ایران، ترجمه : جمشید زنگنه ، تهران ، انتشارات رسا .
- لمتون ، ان . سواین فورد ، کاترین ، (1379) ، نظریه دولت در ایران ، ترجمه : چنگیز پهلوان ، تهران ، نشر گیو .
- معظم پور ، اسماعیل ، (1376) ، «انقلاب اسلامی و گستردگی دولت» ، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی ، دانشگاه تهران ، مرکز آمار ایران .
- ملک زاده ، مهدی ، (1335) ، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران ، جلدهای 7-1 ، تهران ، نشر رواق .
- نائینی ، محمدحسین ، (1334) ، نینیه الامه و تنزیه المله ، به کوشش سید محمود طالقانی ، تهران ، نشر بی نا.
- نفیسی ، سعید ، (1344) ، تاریخ اقتصادی و اجتماعی ایران در قرون معاصر ، تهران ، نشر بنیاد .
- هانتینگتون ، ساموئل و دیگران ، (1386) ، گذار به دموکراسی (ملاحظات نظری و مفهومی) ، ترجمه : محمدعلی کدیور ، تهران ، نشر گام نو .
منابع انگلیسی :  
- Johri,  J.c. ,(1991) , Comparative politics , 3rd ed.(New Delhi : Sterling publisners Private Limited P. 168-180 .
- Shaygannik,H . ,(1985) . Mode of Production in medicval Iran . Iranian studies , 17(1) , 49-75 .
- Helf gott , L . (1977) . Tribalism asa socioeconomic formation in Iranian history . Iranian studies . 10 (1-2) 36-71 .
 
- Abdollahyan , H. ( 2004) . Goncepation of  reality in histoncal sociology : Narrating absentte landlordism in iran . Tehran : sayeroshan publication .
- Gilbar , G.G (1977) . The big merenchant ( tojar) and the Persian consitiutional revolution of 1906 . in Asian and African srudies , 11 (3) , 275-303 .
- Huntington , Samuel , (1984) . "Will more countries Become Democratic ?" , Political science Quarterly , 99 , summer .