درک دلالت‌های اجتماعی ـ فرهنگی توصیه‌های غذایی دورة بارداری و پس‌از آن (مطالعه‌ای مردم‌نگارانه بین زنان و خانواده‌های سیستانی)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشجوی دکتری انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

بارداری، زایمان و آنچه که به موقعیت مادری ختم می­گردد، با مجموعه­ای از عوامل، عناصر و پدیده­ها معنی می­یابد؛ یکی از این موارد، بایدها یا نبایدهای غذایی است که فرد موظف به رعایت آن­ها می­گردد. توصیه­های مزبور را باید توصیه­های یک فرهنگ دانست؛ فرهنگی که در این معنی، خود را در تهیه و مصرف مجموعه­ای از خوراکی­ها باز می­نماید. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال فهم دلالت­هایی بوده­ است که می­توان از تأمل بر تکاپو جهت این تهیه و مصرف، برداشت نمود. این پژوهش با حرکت از نوعی دیدگاه نظری چند سطحی، بر اساس رویکردی کیفی و به شیوة مردم­نگاری در پهنه­ای جغرافیایی از زاهدان تا نواحی شمالی استان سیستان و بلوچستان انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که این دلالت­ها صرفاً بر کارکرد زیستی- طبی توصیه­های غذایی مزبور که بیشتر معطوف به پس از زایمان است، تأکید ندارد. تهیه و مصرف برخی از خوراکی­ها مانند کاچی سیستانی که ترکیب منحصر به فردی در مقایسه با سایر نسخه­های مشابه است، در حال حاضر دلالت­هایی را باز می­نماید که باید با نوعی نگاه نمادین و معنی­شناختی، تفسیر گردند. این خوراکی­ها علاوه­بر آنکه نشان­گذاری یک رخداد را تسهیل می­کنند، زمینه­ای جهت خلق یک هویت مادرانه و نیز فراتر از آن، زمینه­ای جهت برجسته­سازی مرزها و تمایزات دیگر نیز می­باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Understanding the Socio-Cultural Implications for Nutritional Recommendations during Pregnancy and Afterward (An ethnographic study among women and Sistani families)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Osman Hosseinbor 1
  • Behrouz Roustakhiz 2
1 Assistant Professor of Social Sciences, University of Sistan and Baluchestan, Iran
2 Ph. D Candidate of Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Pregnancy, parturition and anything related to maternal status, is represented as a series of elements, factors and phenomena; including dietary do's and don'ts that one is obliged to observe that.The aforesaid recommendations should be considered as a recommendation of a culture which is represented itself in the form of preparation and consumption of a collection of foods. Accordingly, the present study aimed at understanding the implications that can be deduced by reflection on effort to this preparation and consumption. This study has been conducted in the geographical zone from Zahedan to northern areas of Sistan and Balouchestan Province, by movement of a kind of multi-level theoretical view, and based on a qualitative approach and in a way of ethnographic. Our results indicate that these implications are not only emphasized on bio-medical function of the postpartum-based dietary recommendations.Now, the preparation and consumption of some foods, such as Sistani Kachi which has a unique combination compared to other similar versions, represent the implications that must be interpreted symbolically and semantically. These foods, in addition to facilitating the marking of an event, are context to create a maternal identity, and beyond that, to highlight the borders and other distinctions too.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • pregnancy
  • parturition
  • Maternal
  • food
  • Culture
  • Ethnography
  • Sistan

مراجع

ازکیا، مصطفی و علی ایمانی (1387). توسعه پایدار روستایی. تهران: اطلاعات.
ایزدی جیران، اصغر (1392). چشیدن مناسک: مردم­نگاری حسی غذای نذری در تهران. مجلة پژوهش­های انسان­شناسی ایران؛ شمارة 2: صفحات 25 تا 45.
بریمانی، فرامرز (1383). تحلیل هرمنوتیکی از فراز و فرود سیستان بزرگ. مجلة جغرافیا و توسعه؛ شمارة 4: صفحات 81 تا 100.
بوردیو، پیر (1390). تمایز؛ نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. ترجمة حسن چاوشیان. تهران: ثالث.
بیتس، دانیل و فرد پلاگ (1390). انسان­شناسی فرهنگی. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: علمی.
دوگارین، ایگور (1366). غذا از دیدگاه مردم­شناسی: غذا، فرهنگ و جامعه. مجلة پیام یونسکو؛ شمارة 204: صفحات 4 تا 7.
روستاخیز، بهروز (1394). فرهنگ و مسکن؛ با تأکید بر مناسبات تحولی مسکن و سبک زندگی در جامعة روستایی سیستان. پایان­نامة مقطع کارشناسی ارشد رشتة مردم­شناسی دانشگاه تهران.
رئیس الذاکرین، غلامعلی (1370). کندو: فرهنگ مردم سیستان. مشهد: سعید.
سجودی، فرزان (1387). درآمدی بر نشانه­شناسی خوراک. در مجموعه مقالات خوراک و فرهنگ؛ به اهتمام علیرضا حسن زاده. تهران: مهرنامگ.
قاضی طباطبایی، محمود، ودادهیر، ابوعلی و علیرضا محسنی تبریزی (1386). پزشکی شدن به مثابه بازی: تحلیلی بر برساخت اجتماعی مسائل انسانی. مجلة پژوهشنامه علوم انسانی؛ شمارة 53: صفحات 289 تا 324.
قاضی طباطبایی، محمود و ابوعلی ودادهیر (1387). رحم جایگزین: تأملی ساخت­گرایانه بر پزشکی شدن مادری. مجلة باروری و ناباروری (دورة نهم)؛ شمارة 2: صفحات 144 تا 164.
گروت، لیندا و دیوید وانگ (1391). روش‌های تحقیق در معماری. ترجمۀ علیرضا عینی‎فر. تهران: دانشگاه تهران.
گیدنز، آنتونی (1386). جامعه­شناسی. ترجمة منوچهر صبوری. تهران: نی.
مرکز آمار ایران (1375). سالنامة آماری استان سیستان و بلوچستان. تهران: مرکز آمار ایران.
مرکز آمار ایران (1385). سالنامة آماری استان سیستان و بلوچستان. تهران: مرکز آمار ایران.
مرکز آمار ایران (1390). سالنامة آماری استان سیستان و بلوچستان. تهران: مرکز آمار ایران.
مرکز آمار ایران (1395). درگاه اینترنتـی اطلاعات آمـاری مربوط به استان سیستـان و بلوچستـان. تاریخ دسترسـی:  01/ 07/ 1395.
نرسیسیانس، امیلیا (1387). خوراک، تابو و مرزهای هویتی. در مجموعه مقالات خوراک و فرهنگ؛ به اهتمام علیرضا حسن زاده. تهران: مهرنامگ.
ودادهیر، ابوعلی، حسین­نژاد، فهیمه، هانی ساداتی، سید محمد و سیمین تقوی (1390). فرزندآوری به مثابه یک مسأله اجتماعی- فرهنگی: تأملی برساخت­گرایانه به عمل سزارین در شهر تبریز، ایران. مجلة پژوهش­های انسان­شناسی ایران (دورة سوم)؛ شمارة 2: صفحات 111 تا 135.
ودادهیر، ابوعلی، چقلوند، محمد، رفیع­فر، جلال­الدین و نسرین امیدوار (1393). نظام غذایی بومی- سنتی: پژوهشی مردم­شناختی در میان قوم لک در مناطق روستایی و عشایری استان لرستان. مجلة توسعه روستایی (دورة ششم)؛ شمارة 1: صفحات 71 تا 106.
 
Braun, V. and V. Clarke (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology 3 (2): 77 – 101.
Davudsdottir, R. (2012). Anthropology of Childbirth Cross-cultural approach. Unpublished BA Thesis, University of island.
Foster, G. and B. Anderson (1978). Medical Anthropology. New York: John Wiley & Sons.
Gelis, J. (1991). History of Childbirth: Fertility, Pregnancy and Birth in Early Modern Europe. Boston: Northeastern University Press.
Giddens, A. (1992). The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies. Oxford: Polity Press.
Hammersley, M. and P. Atkinson (2007). Ethnography: Principles in practice. New York: Routledge.
Hannerz, U. (2010). Diversity is Our Business. American Anthropologist, 112 (4): 539 – 551.
Harbottle, L. (2004).  Food for health, food for wealth: the performance of ethnic and gender identities in Iranian settlers in Britain .New York: Berghahn Books.
Jankowiak, W. (1995). Romantic Passion: A Universal Experience? New York: Columbia University Press.
Jankowiak, W. (ed.) (2008). Intimacies, Sex, and Love Across Cultures. New York: Columbia University Press.
Kaiser, M. (2011). Food Security: An Ecological–Social Analysis to Promote Social Development. Community Practice, 19: 62 – 79.
Kottak, C. P. (2011). Anthropology: Exploration of Human Diversity. New York: McGraw-Hill.
Kuhnlein, H. V., and O. Receveur (1996). Dietary change and traditional food systems of indigenous peoples. Annual Review of Nutrition 16: 417 – 442.
Kuhnlein, H. V., Erasmus, B., Spigelski, D. and  B. Burlingame (2009). Indigenous Peoples food Systems and Well-being Interventions and Policies for Healthy Communities. Montreal: McGill University, CINE.
Larson, N and M. Story (2009). A Review of Environmental Influences on Food Choices. Annals of Behavioral Medicine, 38: 56 – 73.
Mintz, S. and C. M. Du Bois (2002). The Anthropology of Food and Eating. Annual Review of Anthropology, 31: 99 – 119.
Nivhter, M. and M. Nichter (2003). The Ethnophysiology and Folk Dietetics of Pregnancy: A Case Study from South India.  In Anthropology and international health: Asian case studies. London: Routledge.
Popkin, B. , Duffey, K. and P. Gordon-Larsen (2005). Environmental influences on food choice, physical activity and energy balance. Physiology and Behavior, 86: 603 – 613.
Sobal, J. , Bisogni, C. and M. Jastran (2014). Food Choice Is Multifaceted, Contextual, Dynamic, Multilevel, Integrated, and Diverse. Mind, Brain, and Education, 8: 6 – 12.
Spradley, J P. (1980). Participant Observation. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Van Gennep, A (1960). The Rites of Passage. London: Routledge and Kegan Paul.
Yan, Y. (2003). Private Life under Socialism: Love, intimacy, and family change in a Chinese Village 1949–1999. Stanford: Stanford University Press.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار