تحلیلی از وضعیت تشکیلات اداری و موانع تحول آن در ایرانِ عصر مشروطیت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

محو خودکامگی و در کنارِ آن استقرارِ حاکمیت قانون و ایجادِ تحول بنیادی در ساختار اداری و اجرایی کشور بود، به‌مثابة مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویداد ناموفق و ناکام سیاسی ـ اجتماعی دوران قاجار محسوب می‌شود. در نتیجه، ویژگی‌های نامطلوب نظام فرسوده و ناکارامدِ دیوان‌سالاری آن دوران، که عمدتاً از استبداد سلطنتی و نبودِ قانون و روحیۀ خودسری و قانون‌گریزی نشئت می‌گرفت، در‌اساس، دست‌نخورده باقی ماند. در یک کلام، روحیۀ مقررات‌ستیزی، خودمحوری، رابطه‌سالاری، کاغذبازی و عدم کاربرد عقلانیت در تصمیم‌گیری‌ها و انتصابات و نظایر آن هم‌چون گذشته تداوم یافت. در این مقاله تلاش شده است، ضمن ارائه و توصیف خصایص نظام دیوانی دوران قاجار و ناتوانایی‌ها، نارسایی‌ها، و ناهنجاری‌هایِ ساختاریِ آن و نیز بررسی کوشش‌هایی که پس از استقرار مشروطیت برای اصلاح این نظام صورت گرفت، علل و عوامل عدم موفقیت این تلاش‌ها و ریشه‌های تداوم دیوان‌سالاری بیمار عهد قاجار بازشناخته و تحلیل شود

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Administrative Organization and Factors Preventing Its Desired Changes in Iran in Constitutional Era

نویسنده [English]

  • Hamid Tonakaboni
چکیده [English]

One of the main goals of the Constitutional Revolution in Iran in early 20th century was the establishment of “Law”. It intended to implement the rule of law in the administration of social institutions. Yet, it seems that there were some obstacles blocking the way of reaching these goals. There was a mistaken view of freedom as to do away with any kind of restraint among elite as well as intellectuals. Also, the habit of evading laws and ignoring regulations was institutionalized in the administration system. These were combined with other problems like autocratic decision making, red tape, and bribery that prevented major changes in these important institutions

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bureaucratic Administration
  • Constitution
  • Social change
  • Law