ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی به خودشرقشناسی در ایران مدرن بررسی کتاب خلقیات ما ایرانیان اثر سیدمحمدعلی جمالزاده
سیدمحمدعلی جمالزاده یکی از سه بنیانگذار اصلی ادبیات داستانی معاصر فارسی به شمار میرود. با این حال، وی بخشی از شهرت خود را مدیون کتابی است به نام خلقیات ما ایرانیان که در سال 1345 به چاپ رسیده است.[i] در این کتاب، جمالزاده به مثابۀ طبیب در پی شناخت درد جامعۀ ایران است؛ دردی که مانع ترقی و علتالعلل عقبماندگی ما بوده است. درد یا همان عامل بیماری فسادی است در خلقیات ما ایرانیان؛ بدین معنی که ما به سبب برخی خلقیات و روحیاتمان پیشرفت نمیکنیم؛ بنابراین اولین قدم در راه ترقی و سعادت تغییر خلق و خویمان است.
چه چیز به جمالزاده اجازه میدهد که خلقیاتی غالباً منفی و گاهی بهشدت تحقیرکننده را چنین بیپروا به ایرانیان نسبت دهد یا از قول دیگران نقل کند. ادوارد سعید این امر را «خودشرقشناسی» یا «خودشرقی کردن» مینامد. سعید بر این باور است که شرقشناسی نه فقط رشتهای علمی، بلکه گفتمانی زمینهساز و تسهیلگر استعمار شرق و همچنین ایجادکنندۀ مفهوم شرق است. خودشرقشناسی یا خودشرقی کردن نیز عبارت است از همکاری اندیشمندان شرقی در پروژۀ شرقشناسی. بنابراین، هدف این مقاله محک زدن کتاب خلقیات ما ایرانیان با مشخصههای شرقشناسی و خودشرقشناسی است.
[i]. جمالزاده این متن را ابتدا به صورت مقالهای برای مجلۀ مسائل ایران ارسال میکند و مسئولان این مجله تصمیم میگیرند که آن را به صورت کتابی مجزا نیز چاپ کنند. انتشارات نوید این کتاب را سال 1345 در آلمان به چاپ رسانده است.
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1720_e13f548f0b1706e679fc3cedf494428e.pdf
2015-03-11
1
18
خلقیات
منش ملی
شرقشناسی
خودشرقشناسی
خودشرقی کردن
محمدرضا
جوادی یگانه
myeganeh@ut.ac.ir
1
دانشیار جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
AUTHOR
آرمین
امیر
amir.sociologist@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری جامعهشناسی نظری و فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
جمالزاده، سیدمحمدعلی (1345). خلقیات ما ایرانیان، آلمان: نوید.
1
سعید، ادوارد (1389). شرقشناسی، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
2
Behdad, Ali (2001). ‘The Powerful Art of Qajar Photography: Orientalism and Self-Orientalizing in Nineteenth Century Iran’, Iranian Studies, Vol. 34, No. 1/4, Qajar Art and Society.
3
Dirlik, Arif (1996). ‘Chinese History and the Question of Orientalis’, History and Theory, Vol. 35, No. 4, Theme Issue 35: Chinese Historiography in Comparative Perspective.
4
Ma, Sheng-mei (1993). ‘Orientalism in Chinese American Discourse: Body and Pidgin’, Modern Language Studies, Vol. 23, No.4.
5
Nafisi, Azar (2003). Reading Lolita in Tehran: A Memoir in Books, New York: Random House.
6
Nishihara, Daisuke (2005). ‘Said, Orientalism, and Japan’, Journal of Comparative Poetics, No. 25, Edward Said and Critical Decolonization.
7
Rastegar, Mitra (2006). ‘Reading Nafisi in the West: Authenticity, Orientalism, and liberating Iranian Women’, Women's Studies Quarterly, Vol. 34, No. 1/2, The Global and Intimate.
8
Schein, Louisa (1997). ‘Gender and Orientalism in China’, Modern China, Vol. 23, No. 1, Sage Publications Inc.
9
ORIGINAL_ARTICLE
رابطة سبک زندگی و مسئولیتپذیری فردی و اجتماعی مطالعة موردی: نوجوانان دبیرستانی شیراز
دوران نوجوانی زمان ارزشمندی برای یادگیری مسئولیتپذیری اجتماعی است، زیرا در این دوران است که فرد دوست دارد استقلال بیشتری داشته باشد و همچنین باید تصمیماتی دربارة برخی از ارزشها و روشهای رفتاری خود بگیرد. یکی از فاکتورهای اصلی که میتواند به انتخابهای نوجوانان پختگی ببخشد میزان مسئولیت آنها در کارهای شخصی و اجتماعی است. در این راستا، این پژوهش به بررسی رابطة بین سبک زندگی و مسئولیتپذیری فردی و اجتماعی در بین دانشآموزان شیرازی پرداخته است. تکنیک استفادهشده در این تحقیق پیمایش است و دادهها از طریق پرسشنامة خودگزارشی جمعآوری شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که مسئولیتپذیری در مدرسه و مسئولیتپذیری فردی در میان دختران بیشتر از پسران بوده است و مسئولیتپذیری اجتماعی پسران بیشتر از دختران است. به علاوه، مسئولیتپذیری اجتماعی و فردی و مسئولیتپذیری در مدرسه رابطة معنیداری با ابعاد سبک زندگی دارد.
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1721_81af6c9ee841610f660a34dd2d03057a.pdf
2015-03-11
19
36
سبک زندگی
مسئولیتپذیری اجتماعی
مسئولیتپذیری فردی
مسئولیتپذیری در مدرسه
نوجوانان دبیرستانی شیراز
بیژن
خواجهنوری
bkhaje@rose.shirazu.ac.ir
1
دانشیار جامعهشناسی، دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
سیدابراهیم
مساوات
s.ebrahimmosavat@gmail.com
2
دانشجوی دکتری جامعهشناسی، دانشگاه یاسوج
AUTHOR
زهرا
ریاحی
zahra.reyahi@gmail.com
3
کارشناس ارشد جامعهشناسی، دانشگاه شیراز
AUTHOR
استونز، راب (1388). متفکران بزرگ جامعهشناسی، ترجمة مهرداد میردامادی، تهران: مرکز.
1
باکاک، رابرت (۱۳۸۱). مصرف، ترجمة خسرو صبوری، تهران: شیرازه.
2
حمیدی، نفیسه و مهدی فرجی (1386). «سبک زندگی و پوشش زنان در تهران»، فصلنامة تحقیقات فرهنگی، س 1، ش 1.
3
خدابخشی، مهدی و محمدرضا عابدی (1388). «بررسی روشهای افزایش مسئولیتپذیری در دانشآموزان دورة راهنمایی شهر شهرضا»، مجلة دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، دورة پنجم، ش 1.
4
ربانی، رسول و یاسر رستگار (1387). «جوان، سبک زندگی و فرهنگ مصرفی»، ماهنامة مهندسی فرهنگی، س 3، ش 23 و 24.
5
روشه، گی (1376). جامعهشناسی تالکوت پارسونز، ترجمة عبدالحسین نیکگهر، تهران: تبیان.
6
سبحانیجو، حیاتعلی (1384). «خانواده، تحولات جهانی و مسئولیتهای اجتماعی»، نشریة پیوند، ش 315.
7
سروش، مریم (1390). «مقایسة بیننسلی سرمایهها و فرصتهای زندگی زنان و بازنمایی آنها در سبک زندگی (نمونة مورد مطالعه زنان 25 تا 39 سال شیراز و استهبان)»، رسالة دکتری جامعهشناسی، دانشگاه شیراز.
8
سروش، مریم (1391). «احساس مسئولیت فردی و اجتماعی، دیگرخواهی و اعتماد اجتماعی (مطالعة نوجوانان شیراز)»، جامعهشناسی کاربردی، س 23، پیاپی 46.
9
سعادت، رحمان (1387). «برآورد روند سرمایة اجتماعی در ایران با استفاده از روش فازی»، تحقیقات اقتصادی، س 43، ش 83.
10
سیاهپوش، امیر (1387). «فراتحلیل مطالعات سرمایة اجتماعی در ایران»، راهبرد فرهنگ، س 1، ش 2.
11
طالبی، ابوتراب و یوسف خوشبین (1391). «مسئولیتپذیری اجتماعی جوانان»، فصلنامة علوم اجتماعی، ش 59.
12
فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی، تهران: صبح صادق.
13
کرایب، یان (1389). نظریة اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس، ترجمة عباس مخبر، تهران: آگه.
14
کلمز، هریس و رینولد بین (1385). آموزش مسئولیت به کودکان، ترجمة پروین علیپور، مشهد: آستان قدس رضوی.
15
کوزر، لوییس (1386). زندگی و اندیشة بزرگان جامعهشناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
16
ممتاز، فریده (1383). «طبقه از دیدگاه بوردیو»، پژوهشنامة علوم انسانی، ش 41 و 42.
17
مهدیزاده، سیدمحمد (1388). مطالعة تطبیقی نظریة کاشت و دریافت در ارتباطات، تهران: مرکز مطالعات و تحقیق و سنجش.
18
ناظری، مهرداد (1388). «مسئولیتپذیری، گامی بلند به سوی جامعة مدنی»، گزارش، س 18، ش 211.
19
همیلتون، ملکم (1387). جامعهشناسی دین، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: ثالث.
20
Arnett, J. (2000). ‘Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties’, American Psychologist, No. 55.
21
Barrick, M. R. and M. K. Mount (1991). ‘The Big Five personality dimensions and job performance: A metaanalysis’, Personnel Psychology, No. 44.
22
Bennett, R. (1999). ‘Children's Social Consciousness and the Development of Social Responsibility’, Educational Leadership, vol. 56, No. 4.
23
Bourdieu, P. (1984). Distinction, London: Routledge and Kegan Paul.
24
Escarti, A. et al. (2010). ‘Application of Hellison’s Teaching Personal and Social Responsibility Modar in Physical Esucation to Improve self-Efficasy for Adolescents at Risk of Dropping-out of School’, the Spanish Journak of Psychology, Vol. 13, No. 2, pp. 667-676.
25
Heiman, A. et al. (2009). ‘Religiosty, life stayle and food consumption’, giannini foundation of agricultural economic, Available in www.agecon,ucdavis.edu.
26
Judge, T. A., D. Heller, and M. K. Mount (2002). ‘Five-factor model of personality and job satisfaction: A metaanalysis’, Journal of Applied Psychology, No. 87.
27
Kelley, M. A. et al. (2008). ‘Social responsibility: Conceptualization and embodiment in a school of nursing’, International Journal of Nursing Education Scholarship, No. 5(1), Article 28.
28
Kochanska, G. (1997). ‘Multiple pathways to conscience for children with different temperaments: From toddlerhood to age 5’, Developmental Psychology, No. 33.
29
Kochanska, G., K. T. Murray, and E. T. Harlan (2000). ‘Effortful control in early childhood: Continuity and change, antecedents, and implications for social development’, Developmental Psychology, No. 36.
30
Lasater, L. et al. (2003). ‘Using Social Responsibility Training (SRT) ti Support Youth School Success’, Reaserch report in Character Development Systems, Available in www.CharacterDevelopmentSystems.com.
31
Lenehan, Eric (1994). Postmodern medievalism, Philadelphia: University of Tasmania, General information.
32
Martinek, T., T. Schilling, and D. Johenson (2001). ‘Transferins Personal and Social Responsibility of Underserved Youth ti the Classroom’, The Urban Review, Vol. 33, No.1.
33
Menzies, R. G. et al. (2005). ‘The Relationship Between Inflated Personal Responsibility and Exaggerated Danger Expectancies in Obsessive-Compulsive Concerns’, Behaviour Research and Theory, Vol. 38.
34
Mergler, A., F. M. Spencer, and W. A. Patton (2007). ‘Relationships Between Personal Responsibility, Emotional Inteligence and Self Steem in Adolescents and Young Adults’, The Australian Educational and Developmental Psychologist, Vol. 24, No. 1.
35
Mergler, A., F. M. Spencer, and W. A. Patton (2008). ‘Personal Responsibility: The Creation, Implementation and Evaluation of a School-Based Progra’, Journal of Student Well-beeing, Vol. 2, No. 1.
36
Noftle, E. E. and R. W. Robins (2007). ‘Personality predictors of academic outcomes: Big Five correlates of GPA and SAT scores’, Journal of Personality and Social Psychology, No. 93.
37
Preston, Ch. (2005). ‘Advertising to children and social responsibility’, World Advertising Research Center, Quarter 3.
38
Roberts, B. W. (1997). ‘Plaster or plasticity: Are adult work experiences associated with personality change in women?’, Journal of Personality, No. 65.
39
Roberts, B. W. et al. (2004). ‘A lexical investigation of the lower-order structure of conscientiousness’, Journal of Research in Personality, No. 38.
40
Ross, E. and S. Karvonen (2004). ‘Life stayles, social background and eating patern of 15-year-old boys and gils in fland’, Journal of youth studies, Vol. 17, No. 3.
41
Sarrafzadegan, N. et al. (2009).’Do life stayle interventions work in developming countries? Finding from the isfahan healthy heart program in the Islamic Republic of Iran’, bull word healt organ, Vol. 87.
42
Saulsman, L. M. and A. C. Page (2004). ‘The five-factor model and personality disorder empirical literature: A meta-analytic review’, Clinical Psychology Review, No. 23.
43
Southerton, Dale (2001).’Consuming Kitchens: Taste, context and identity formation’, Journal of Consumer Culture, Vol. 1(2).
44
Tomlinson, Mark (2003). ‘Life style and social class’, European sociological review, Vol. 19, No. 1.
45
Warton, P. M. (2001). ‘The forgotten voices in homework: Views of students’, Educational Psychologist, No. 36.
46
Winter, D. G. (1992). Responsibility, C. P. Smith and J. W. Atkinson (eds.), Motivation and personality: Handbook of thematic content analysis, New York: Cambridge University Press.
47
Wood, D. and B. W. Roberts (2006). ‘The effect of age and role information on expectations for Big Five personality traits’, Personality and Social Psychology Bulletin, No. 32.
48
Wood, D., S. D. Gosling, and J. Potter (2007). ‘Normality evaluations and their relation to personality traits and well-being’, Journal of Personality and Social Psychology, No. 93.
49
Wray-Lake, L. (2010). The development of school responsibility adolesence: Dynamic socialization, values and action, UMI Dissertation Publishing.
50
Yalom, I. D. (1980). Existential psychotherapy, Itasca, IL: F.E. Peacock.
51
ORIGINAL_ARTICLE
هلنیسم و نقش آن در فرهنگ ایران پیش از اسلام
در آغاز قرن پنجم پیش از میلاد، در بخش جغرافیایی کوچکی از سرزمین کهن یونان، شیوۀ زندگی متمدنی در قالب سازمان برجستۀ پولیس شکل گرفته بود. در این سرزمین باستانی و کرانههای ساحلی آن اقوام گوناگونی سکونت داشتند؛ یکی از آنان قوم «آخایی» نامیده میشد. قبیلهای از این قوم در منطقۀ «هلاس» سکنی گزید و از این مقطع به بعد یونانیان خود را «هلنی» نامیدند. هلنیهای اصیل با پشت سر گذاردن دنیای کهن و «عصر ظلمت»، از قرن پنجم پیش از میلاد، تمدن درخشانی بنیان نهادند. یکی از عناصر برجستۀ فرهنگ هلنی سازماندهی منظم و مدونی بود که شالودۀ تعلیم و تربیتِ یونانی شد. پس از فتوحات اسکندر آمیزهای از فرهنگ و دانش ملل مغلوب در پیوند با تمدن هلنی تمدن نوینی را شکل داد که به آن صفت هلنیمآبی در برابر هلنی محض داده شد. یکی از عناصر ارزشمند در عصر هلنیمآبی فلسفۀ طبیعی بود؛ فلسفهای که در افکار و اندیشههای دانشمندان و مردم فرهیخته و دانشآموخته در سراسر قلمروی امپراتوری یونان رایج شد و تا چند قرن پس از میلاد دنیای شرق و غرب را در ابعاد گوناگون تحت تأثیر خود قرار داد. سرانجام واکنش علیه آن در خاورمیانه آغاز شد و مایۀ ریزش افکار واپسگرا به کانون خرد هلنیسم شد.
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1722_66c2491bed7754ebc203fa54862b80f9.pdf
2015-03-11
37
58
هلنی
هلنیسم
یونان
ایران
فرهنگ
اخلاق
دین و تمدن
سیدابوتراب
سیاهپوش
socialstudies@ihcs.ac.ir
1
مربی پژوهشکدة مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
آلتهایم، فرانتز (1382). تاریخ و اقتصاد دولت ساسانی، ترجمة هوشنگ صادقی، تهران: علمی و فرهنگی.
1
پیگولوسکایا، ن. (1377). شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمة عنایتالله رضا، تهران: علمی و فرهنگی.
2
سارتون، جورج (1383). مقدمه بر تاریخ علم، ترجمة غلامحسین صدری افشار، ج 1، تهران: علمی و فرهنگی.
3
شریف، م. م. (1362). تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمة نصرالله پورجوادی، جلالالدین مجتبوی و عدهای از مترجمان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
4
فرای، ریچارد (1380). تاریخ باستانی ایران، ترجمة مسعود رجبنیا، تهران: علمی و فرهنگی.
5
فرهادپور، مراد (1376). ما و غرب، تهران: مؤسسة تعلیماتی و تحقیقات علمی و دینی حسینیة ارشاد.
6
کاپلستون، فردریک (1368). تاریخ فلسفه، ترجمة جلالالدین مجتبوی، ج 1، تهران: سروش.
7
کریستنسن، آرتور (1345). ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، تهران: ابنسینا.
8
لیندبرگ، دیوید سی. (1377). سرآغازهای علم در غرب، ترجمة فریدون بدرهای، تهران: علمی و فرهنگی.
9
مصاحب، غلامحسین (1374). دائرةالمعارف مصاحب، تهران: امیرکبیر.
10
مکنیل، ویلیام (1388). بیداری غرب، ترجمة مسعود رجبنیا، تهران: علمی و فرهنگی.
11
وکیلی، شروین (1389). اسطورة معجزة یونان، تهران: شورآفرین.
12
یارشاطر، احسان (1381). حضور ایران در جهان اسلام، تهران: مروارید.
13
Audi, Robert (2001). Dictionary of Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press.
14
Bernard, P. (1978). ‘Campagne de Fouilles 1976-1977, a Aii Khanoum’, CRAI.
15
Hourani, George (1975). Essay on Islamic Philosophy and Science, New York: State University of New York Press.
16
McNeill, William (1970). The Rise of the West, a History of the Human Community, Chicago: University of Chicago Press.
17
Robert, L. and P. Bernaed (1973). ‘Fouilles d’Ai Khanoum’, MDAFA, 21(1).
18
ORIGINAL_ARTICLE
برساخت گفتمانی هویت در کتابهای فارسی دورة ابتدایی
هدف پژوهش حاضر مطالعة نحوة برساخت گفتمانی هویت در کتابهای فارسی دورة ابتدایی است. در این مطالعه با اتکا به نظریة لاکلائو و موفه متون مورد نظر را بررسی و تحلیل میکنیم. نتایج حاکی از آن است که اگر دال اعظم در این متون دین است، اما منابع و عناصر هویتی دیگری نیز در این متون به چشم میخورد که هر یک به شیوهای خاص درون گفتمان دینی مفصلبندی شدهاند.
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1723_04cedced369ec667a443c32885543972.pdf
2015-03-11
59
88
هویت
مفصلبندی
کتابهای فارسی ابتدایی
حاشیهرانی و برجستهسازی
علی اشرف
صادقی
sadky378aliashraf@yahoo.com
1
کارشناس ارشد جامعهشناسی، دانشگاه رازی کرمانشاه
LEAD_AUTHOR
همایون
مرادخانی
ho.moradkhani@gmail.com
2
دکترای جامعهشناسی، استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
شاهسنی، شهرزاد (1386). «تبیین سازوکارها و مؤلفههای جامعهپذیری کتابهای دورة ابتدایی در چهارچوب تحلیل انتقادی گفتمان»، رسالة دکتری، دانشگاه شیراز.
1
شمشیری، بابک، محمودرضا نوشادی، و حبیب احمدی (1390). «نقش و کارکرد تعلیمات اجتماعی پنجم دبستان و سوم راهنمایی در شکلگیری هویت ملی»، مجلة پژوهشهای برنامة درسی، دورة اول، ش 1، بهار و تابستان.
2
فارسی اول دبستان (بخوانیم) (1391). جمعی از مؤلفان، وزارت آموزش و پرورش، تهران: ناشر ادارة کل چاپ و توزیع کتابهای درسی، شرکت افست.
3
فارسی پنجم دبستان (بخوانیم) (1392). جمعی از مؤلفان، وزارت آموزش و پرورش، تهران: ناشر ادارة کل چاپ و توزیع کتابهای درسی، شرکت افست.
4
فارسی چهارم دبستان (بخوانیم) (1392). جمعی از مؤلفان، وزارت آموزش و پرورش، تهران: ناشر ادارة کل چاپ و توزیع کتابهای درسی، شرکت افست.
5
فارسی دوم دبستان (بخوانیم) (1391). جمعی از مؤلفان، وزارت آموزش و پرورش، تهران: ناشر ادارة کل چاپ و توزیع کتابهای درسی، شرکت افست.
6
فارسی سوم دبستان (بخوانیم) (1392). جمعی از مؤلفان، وزارت آموزش و پرورش، تهران: ناشر ادارة کل چاپ و توزیع کتابهای درسی، شرکت افست.
7
فارسی ششم دبستان (بخوانیم) (1391). جمعی از مؤلفان، وزارت آموزش و پرورش، تهران: ناشر ادارة کل چاپ و توزیع کتابهای درسی، شرکت افست.
8
کهنهپوشی، سیدمصلح و حامد کهنهپوشی (1388). «تحلیل محتوای مفهوم هویت کتابهای درسی جامعهشناسی 1 و 2 رشتة ادبیات و علوم انسانی»، نشریة مطالعات برنامة درسی، ش 13 و 14، تابستان و پاییز.
9
لکلائو، ارنستو و شانتال موفه (1392). هژمونی و استراتژیهای سوسیالیستی، ترجمة محمد رضایی، تهران: ثالث.
10
ملاصادقی، منیره (1378). «نقش فعالیتهای فرهنگی مدارس در شکلدهی به هویت ایرانی دانشآموزان»، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
11
نوشادی، محمودرضا، بابک شمشیر، و حبیب احمدی (1390). «پژوهشهای برنامة درسی»، دورة اول، ش 1، بهار و تابستان.
12
یاوری، نوشین (1373). «اقوام و قومیت در کتابهای درسی»، فصلنامة گفتوگو، ش 3.
13
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1391). تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
14
Foucault, Michel (1972). The Archaeology of the Knowledge, trans. A. M. Sheridan Smith, London: Tavistock.
15
Laclau, E. and C. Mouffe (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics, London: Verso.
16
منابع دیگر
17
آقاگلزاده، فردوس (1390). تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی با همکاری دانشگاه تربیت مدرس.
18
اشتراوس، انسلم و جولیت کربین (1390). اصول در روش تحقیق کیفی، ترجمة بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
19
اشتراوس، انسلم و جولیت کربین (1391). مبانی پژوهش کیفی، ترجمة ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
20
تاجیک، محمدرضا (1383). گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
21
جعفرزاده پور، فروزنده (1389). «کتابهای درسی و هویت ملی؛ فراتحلیل مطالعات انجامشده»، فصلنامة مطالعات ملی، س 11، ش 42.
22
جنکینز، ریچارد (1381). هویت اجتماعی، ترجمة تورج یاراحمدی، تهران: شیرازه.
23
دوران، بهزاد (1381). «تأثیر فضای سایبرنتیک بر هویت اجتماعی»، رسالة دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
24
سلطانی، علیاصغر (1391). قدرت گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
25
سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش (1390). وزارت آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش، آذر ماه.
26
شمشیری، بابک و علیرضا نوشادی (1386). «بررسی میزان برخورداری کتب درسی فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی دورة راهنمایی از مؤلفههای هویت ملی»، فصلنامة مطالعات برنامة درسی، ش 6، پاییز.
27
صالحی عمران، ابراهیم و دیگران (1387). «بررسی میزان توجه به مؤلفههای هویت ملی در کتابهای درسی دورة راهنمایی»، فصلنامة مطالعات ملی، س 9، ش 3.
28
صالحی عمران، ابراهیم و طناز شکیباییان (1386). «بررسی میزان توجه به مؤلفههای هویت ملی در کتابهای درسی دورة ابتدایی»، فصلنامة مطالعات ملی، س 8 ، ش 1.
29
صدیق سروستانی، رحمتالله و ابراهیم حاجیانی (1387). «مطالعة تجربی منابع هویت در ایران»، فصلنامة مطالعات ملی، ش 34.
30
عشوری، زهرا (1378). «تحلیل محتوای داستانها و رواییهای کتابهای فارسی دورة ابتدایی در سالهای تحصیلی 1376-1377 و مقایسة آن با اهداف آموزش و پرورش ابتدایی»، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
31
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمة شایسته پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات رسانهها.
32
فلیک، اووه (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
33
قادرزاده، امید (1390). «بازنمایی هویت ملی در نشریات دانشجویی؛ بررسی موردی: نشریات دانشجویی دانشگاه کردستان»، فصلنامة مطالعات ملی، ش 1.
34
کاستلز، مانویل (1385). عصر اطلاعات؛ قدرت، جامعه، هویت، ترجمة حسن چاووشیان، ج 2، تهران: طرح نو.
35
کریمی، جلیل، احمد محمدپور و صلاحالدین قادری (1391). «جامعهشناسی و مشکل هویت ایرانیان، فراتحلیل از مطالعات نظری و پژوهش هویت»، فصلنامة مطالعات ملی، ش 1، س 13.
36
کسرایی، محمدسالار (1388). «نظریة گفتمان لاکلائو و موفه ابزار کارآمد در فهم و تبیین پدیدههای سیاسی»، فصلنامة سیاست، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دورة سیونهم، ش 3، پاییز.
37
کلاتهعربی، ابوالقاسم (1384). «مطالعات تطبیقی هویت ایرانی در کتابهای درسی دورة متوسطه سالهای 56-60 و 1382»، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
38
گیدنز، آنتونی (1380). پیامدهای مدرنیت، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: نشر نی.
39
محمدپور، احمد (1389). ضد روش؛ منطق و طرح در روششناسی کیفی، تهران: جامعهشناسان.
40
مکدانل، دایان (1380). مقدمهای بر نظریة گفتمان، ترجمة حسینعلی نوذری، تهران: گفتمان.
41
نظری، علیاشرف (1387). «تبیین مفهوم هویت از چشمانداز گفتمانی»، فصلنامة راهبرد، س 17، ش 49، زمستان.
42
هال، استوارت (1383). «هویتهای قدیم و جدید، قومیتهای قدیم و جدید»، ترجمة شهریار وقفیپور، فصلنامة ارغنون، ش 24.
43
Burr. V. (1995). An Introduction to Social Constructionism, London: Sage.
44
Foucault, Michel (1970). The Order of Discourse: An Archaeology of the Human Sciences, London: Tavistock.
45
Lacan, j. (1977). ‘The Agency of the Letter in the Unconsconscious or Reason since Freud’, in Ecrits: Aselection, New York: W.W. Norton & Co.
46
Laclau, E. (1993). ‘Discourse’, in R. Goodin P. Pettit (eds.), the BlacKwell Companion to Contemporary Political Philosophy, Oxford: Blakwell.
47
Potter, j. and M. Wetherell (1987). Discourse and Social Psychology, London: Sage.
48
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی بر جایگاه زن در اندیشة مولوی از منظر جامعهشناسی ادبیات
موضوع این مقاله حضور زنان در حکایتهای مثنوی است که از منظر جامعهشناسی ادبیات و در دو بخش بررسی شده است. نخست، بازتاب مسائل اجتماعی ـ فرهنگی در مثنوی و دوم، تأثیر مثنوی و تفکر مولوی در جایگاه زن. در تبیین این مسئله سه عامل تأثیرگذارِ شامل ساختار اجتماعی، سنت ِفرهنگی جامعه، و شخصیت خالق اثر در شکلگیری حکایتهای مثنوی بررسی شد تا به دو پرسش پاسخ داده شود: ۱. آیا زن در مثنوی شخصیتی نمادین است یا محصول فرهنگ و اندیشۀ مردبرتر؟ ۲. آیا زن در مثنوی، به قصد آموزشِ اخلاق، محور حکایت قرار گرفته است؟
در این بررسی، با استفاده از منابع تاریخی و نوشتههای مولوی و مریدانش، به وجوه جامعهشناختی و زمینههای سیاسی ـ اجتماعی بستر آفرینش اثر، تعامل شاعر با طبقات مختلف اجتماعی، و پارادوکس ذهنیت و عمل شاعر پرداخته شد. نتایج بررسی نشان داد که تناقضنمای موجود در توصیف زن حاصلِ عوامل ذیلاند: الف) تأثیر فضای فکری و ساختارهای اجتماعی آن دوران و نگاه مرسوم به زن و جایگاه او، ب) باورها و اعتقادات فرهنگی و ایدئولوژیکی مولانا در دو دورۀ متفاوت زندگی و ج) برایند چالش خودآگاه و ناخودآگاه شاعری عارف و واعظی معلم که به قصد تعلیم مریدان شکلی تمثیلی و رمزی گرفته است.
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1724_3dc8f2a3c8d4297f64f5b9afb2611464.pdf
2015-03-11
89
106
زن
جایگاه اجتماعی
مثنوی مولوی
شعر عرفانی
روحانگیز
کراچی
r_karachi@yahoo.com
1
دانشیار پژوهشکدة ادبیات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
افلاکی، شمسالدین احمد (1362). مناقبالعارفین، به کوشش تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
1
امامی، نصرالله (1388). «زن در مثنوی مولوی»، تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، ش 1.
2
بیانی، شیرین (1384). دمساز دو صد کیش: دربارة مولانا جلالالدین، تهران: جامی.
3
بیانی، شیرین (1352). زن در ایران عصر مغول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4
پورنامداریان، تقی (1380). در سایۀ آفتاب، شعر فارسی و ساختشکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.
5
ثقفی، زلیخا (1381). تجلی زن در آثار مولوی، تهران: ترفند.
6
جوینی، عطاملک بن محمد (1387). متن ویراسته و شرح کامل تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام احمد خاتمی، تهران: نشر علم.
7
خدادادی مهاباد، معصومه (1388). «مستورگان در آثار مولانا»، تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، ش 2.
8
زرینکوب، عبدالحسین (1368). بحر در کوزه، نقد و تفسیر قصهها و تمثیلات مثنوی، تهران: علمی.
9
زمانی، کریم (1382). میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلالالدین محمد بلخی، تهران: نشر نی.
10
سپهسالار، فریدون بن احمد (1325). رساله در احوال مولانا جلالالدین مولوی، با تصحیح و مقدمة سعید نفیسی، تهران: اقبال.
11
شیمل، آنهماری (1377). من بادم و تو آتش: درب‍اره زن‍دگی و آث‍ار م‍ولان‍ا، ترجمة فریدون بدرهای، تهران: توس.
12
صفا، ذبیحالله (1373). تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، ج ۳، تهران: فردوس.
13
طهماسبی، فرهاد (1389). «بازتاب مسائل اجتماعی ـ فرهنگی در مثنوی معنوی مولانا»، پژوهشنامة فرهنگ و ادب، دورة پنجم و ششم، ش 9.
14
عرب، عباس و فاطمه صحرایی (1391). «بررسی تطبیقی سیمای زن در عرفان مولانا و ابن عربی»، نشریة ادبیات تطبیقی، س 3، ش 6.
15
علیمی، ماندانا (1389). «تجلی زن در سه دفتر نخست مثنوی معنوی»، فصلنامة زن و جامعه، س 1، ش 1.
16
غزالی طوسی، ابو حامد محمد (1361). کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: وزارت ف‍ره‍ن‍گ و آم‍وزش ع‍الی، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
17
فروزانفر، بدیعالزمان (1370). مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی، تهران: امیرکبیر.
18
کراچی، روحانگیز (۱۳۹۰). هشت رساله در بیان احوال زنان از ۱۰۰۰ تا ۱۳۱۳ هجری قمری، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
19
گولپینارلی، عبدالباقی (1375). مولانا جلالالدین: زندگانی، فلسفه، آثار و گزیدهای از آنها، ترجمة توفیق سبحانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
20
معصوم علیشاه، محمد معصوم بن زینالعابدین (1382). طرائق الحقائق، به کوشش محمدجعفر محجوب، تهران: سنائی.
21
مولوی، جلالالدین محمد بن محمد (1381). مثنوی معنوی، تصحیح و ترجمة رینولد الین نیکلسون، تهران: سعاد.
22
مولوی، جلالالدین محمد بن محمد (1384). فیه ما فیه، به تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، تهران: دنیای کتاب.
23
مولوی، جلالالدین محمد بن محمد (1371). مکتوبات، به تصحیح توفیق هاشمپور سبحانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
24
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1356). اخلاق ناصری، به تصحیحِ مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
25
نظامالملک طوسی، ابوعلی حسن بن علی (1349). سیاستنامه (سیرالملوک)، به کوشش جعفر شعار، تهران: سازمان کتابهای جیبی.
26
وزیری کرمانی، احمدعلی خان (1340). تاریخ کرمان (سالاریه)، به تصحیحِ محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
27
یزدانی، زینب (1386). زن و شعر، با مقدمة قدمعلی سرامی، تهران: تیرگان.
28
ORIGINAL_ARTICLE
تأمین رفاه و انتخاب نیاز (بر اساس دو متغیر میزان تحصیلات و شغل)
«رفاه اجتماعی» یکی از متغیرهای مورد استناد برای شناسایی نیاز اقشار مختلف در حوزة برنامهریزیهای کلان دولتهاست و راههای دستیابی به آن در مورد هر قشر به مختصات و شرایط جغرافیایی، فرهنگی، و تاریخی منطقه بستگی دارد. هدف این مقاله ارائة گزارش بخشی از پژوهش نیازسنجی اجتماعی ـ فرهنگی کلانشهر تهران (مصوب شورای پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) در خصوصِ ارتباط میزان تحصیل و شغل با انتخاب سه دسته از نیازها: مادی، عرفی ـ اخلاقی، و معنوی است.
توسعة مادی و معنوی هر جامعه با توجه به مقدورات و اهداف همان جامعه و با برنامهای هماهنگ تحقق مییابد و بر آن اساس، جوامع پیشرفته برنامههای کلان چنددهساله و کشورهای در حال توسعه برنامههای کوتاهمدتتری (پنجساله) را طراحی، اجرا، و بهینه میکنند. شناسایی، جمعآوری، و بررسی آماری نیازها بین طیفهای مختلف تحصیلی و طبقات شغلی و تجزیه و تحلیل آن مقدمهای بر شناخت خصوصیات اجتماعی و فردی جامعۀ در حال تغییر است. یافتههای استنباطی و آماری اینگونه پژوهشها به بازنمایی خلأها کمک میکند و ضرورت طراحی یک الگوی جامع رفاهی را در سطح ملی فراهم میآورد. بر اساس تحلیلهای آماری تحقیق حاضر، رابطة معناداری بین گروههای شغلی و تحصیلی وجود دارد و متغیر شغل، در مقایسه با متغیر میزان تحصیلات، تأثیر بیشتری در انتخاب نیازهای اجتماعی دارد.
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_1725_57491a9ff00220b9311662fec6acfbb7.pdf
2015-03-11
107
128
نیاز اجتماعی
الگوی رفاهی
نیاز مادی و معنوی
ثریا
مکنون
s_maknoon@yahoo.com
1
دکترای تعلیم و تربیت، دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری (۱۳۸۴). گزارش اجرای مادة ۱۵۸ قانون برنامة سوم توسعه (۱۳۷۹-۱۳۸۳)، تهران: روز نو.
1
Alderfer, Clayton P. (1969). ‘An Empirical Test of a New Theory of Human Needs’, Organizational Behavior and Human Performance, Vol. 4, No. 2.
2
Darcy, James and Charles-Antoine Hofmann (2003). ‘According to Need?: Needs Assessment and Decision-Making in the Humanitarian Sector’, Humanitarian Policy Group Repor t, No. 15.
3
Di Tella, R., R. J. MacCulloch, and A. J. Oswald (2003). ‘The Macroeconomics of Happiness’, The Review of Economics & Statistics, Vol. 85, No. 4.
4
Esping-Andersen, G. (1994). ‘Welfare State and the Economy’, in The Handbook of Economic Sociology, N. J. Smelser and R. Swedberg (eds.), New York: Princeton University Press.
5
Knowles, Malcolm S. (1950). Informal Adult Education, Chicago: Association Press.
6
Marx, Karl, and Friedrich Engels (1988). The Economic and Philosophic Manuscripts of 1844 and the Communist Manifesto, New York: Prometheus Books.
7
Maslow, A. H. (1943). ‘A Theory of Human Motivation’, Psychological Review, Vol. 50, No. 4.
8
McClelland, David C. (1961). The Achieving Society, New Jersey: D. Van Nostrand Company.
9
Pan, Letian (2006). ‘Key Points of the 11th Five-Year Plan’, http://www.gov.cn/english/2006-03/07/content_246929.htm.
10
Singh, A. (1979). ‘The Basic Needs Approach to Development vs. the New International Economic Order: The Significance of Third World Industrialization’, World Development, Vol. 7, No. 6.
11
UNIFEM (2008). Progress of the World's Women 2008/2009: Who Answers to Women? Gender and Accountability, Anne Marie Goetz (ed.).
12
Xinhuanet (2006). ‘China’s Parliament Endorses Major Economic Policy Changes’, http://news.xinhuanet.com/english/2006-03/14/content_4300878.htm.
13