پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
3
2
2013
02
19
امنیت فرهنگ و راهبردهای کلان آن در حوزة مدیریت فرهنگی
1
25
FA
فاطمه
براتلو
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
baratlou@ihcs.ac.ir
با توجه به این واقعیت که همة علوم و معارف بشری همواره برداشتی کلی از مفهوم امنیت دارند، موضوع این مقاله بحث دربارة مفهوم امنیت در حوزة مدیریت فرهنگی است. از این رو ابتدا مفهوم امنیتِ فرهنگ، با رویکردی ترکیبی و استفاده از نظریههای فرهنگی و نظریههای امنیتی، بررسی و سپس روابط و نسبتهای میان فرهنگ، هویت، و امنیت با رویکردی تحلیلی تبیین شده است و درنهایت به یک سؤال اصلی، مبنیبر اینکه راهبردهای امنیتِ فرهنگ در ایران کدام است؟ پاسخ داده شده است.
ناامنی یک تولید فرهنگی است، زیرا با مفاهیم فرهنگی جامعه و هویت گره خورده است. بهعلاوه هویت برای بقا و امنیت خود نیازمند تفاوت و تمایز است. بنابراین، «هویت ما ـ هویت دیگری» در گفتمان ژئوپلیتیک فرهنگی میتواند تحلیلی از احساس ناامنی ارائه دهد. البته این بیان هم در درون خردهفرهنگها و هم در میان فرهنگها قابل طرح و پردازش است و بدینترتیب نقش منابع فرهنگی در گفتمانهای امنیتی آشکار میشود. بر اساس چنین نگرشی مقالة حاضر، به منظور تدوین راهبردهای کلان فرهنگی، چهارچوبی را برای استفاده در رشتة تخصصی مدیریت و برنامهریزی امور فرهنگی پیشنهاد کرده است
مدیریت فرهنگی,امنیتِ فرهنگ,حساسیت فرهنگی,ژئوپلیتیک فرهنگی,راهبردهای کلان
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_702.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_702_67edb2af821ddb9de2f1f8efec8b5f6e.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
3
2
2013
02
19
علل کمبود تبادل خاطرات جنگ ایران و عراق
در محافل غیر رسمی شهر تهران
27
53
FA
محمدرضا
جوادی یگانه
دانشیار دانشگاه تهران
myeganeh@ut.ac.ir
فاطمه
قنبریان
ghanbarian6666@gmail.com
جنگ از مهمترین وقفههای تاریخی هویتساز در حیات هر ملت است که جوامع، پس از پایانیافتنش، درصدد حفظ یاد و خاطرات آن برمیآیند. تنوع و تکثر راویان جنگ و دیدگاههای متفاوت آنها روایات متعددی را رقم میزند که فقط در صورت کنار هم قراردادن آنها میتوان به تصویری واقعی از جنگِ رخداده نزدیک شد؛ با این حال روایت رسمی دولتی، با استفاده از امکاناتی که دراختیار دارد، در پی ارائة تصویری یکدست و همگون از جنگ است و بازتابهای اجتماعی روایات عاملی محدودکننده میشوند، به طوری که دولت دیگر قادر به ترسیم چهرة واقعی جنگ نخواهد بود. از اینرو پویایی روایات خُرد مردمی در بیان خاطرات جنگ، برای تعدیل روایت رسمی، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ اگرچه آنچه در ایران در زمینة خاطرات جنگ مشاهده میشود بیشتر رکود و انفعال است.
پژوهش حاضر از نظریات هالبواکس استفاده کرده است، بهویژه در زمینة «بازگوکردن» خاطرات شخصی که اولین حلقة ارتباط میان خاطرة شخصی و خاطرة جمعی است و «تبادل خاطرات» که برای شکلدادن به حافظة تاریخی افرادی که در جنگ حضور نداشتهاند، الزامی مینماید. این پژوهش همچنین از آرای ریکور در خصوص ضرورت ارتباط بین نسلی برای پیوند خاطرة فردی و جمعی و آسیبهای خاطره در محافل غیر رسمی، که بعضاً باعث کمبود خاطره در این محافل میشود، بهره گرفته است؛ با این حال، با نظر به مختصات بومی جنگ ایران و عراق و زمینههای اجتماعی خاص جامعة ایرانی، توضیح پیچیدگی این مسئله صرفاً با استفاده از این نظریهها ممکن نیست؛ از این رو برای کشف علل اختصاصی کمبود تبادل خاطرات در محافل غیر رسمی روش کیفی و مصاحبههای عمیق به کار گرفته شده و فقط در مرحلة تحلیل یافتهها از پیشینة نظری موجود جهت، چهارچوب ارجاعی مورد استناد، استفاده شده است.
یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عواملی چون امتیازهای دادهشده به رزمندگان، فرافکنی مشکلات فضای سیاسی موجود به رزمندگان، ایجاد هالة قدسی پیرامون جنگ، پرهیز از ریا، بیانگیزگی مخاطبان نسبت به موضوع جنگ، دردناکی صحبت از جنگ، و درنهایت کمبود گفتوگو در محافل غیر رسمی از اصلیترین علل کمبود تبادل خاطره در این محافل است
جنگ,خاطرة جمعی,تبادل خاطره,روایت رسمی,محافل غیر رسمی
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_703.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_703_2ec27364b0af267b4941c5c6aa2dc0e7.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
3
2
2013
02
19
زمینهیابی تجارب تفسیری (دعا، استخاره، رؤیای صادقه، لقمة حلال، چشمزخم) از دریافتهای معرفتی در اقشار مردم کاشان
55
78
FA
حسن
حیدری
استادیار گروه ادیان، دانشگاه کاشان
heydari@kashanu.ac.ir
فریبرز صدیقی ارفعی
صدیقی ارفعی
استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه کاشان
fsa@kashau.ac.ir
مرجان
عسکری بابادی
کارشناس ارشد فلسفه، دانشگاه کاشان
askaribabadi@yahoo.com
اصطلاح تجربۀ دینی را نخستین بار شلایر ماخر، در قرن هجدهم، در غرب بهکار برد. این اصطلاح انواع مختلف تجربههای دینی (تجربۀ شبه حسی، تجربۀ وحیانی، تجربۀ احیاگر، تجربۀ عرفانی، تجربۀ ربانی یا قدسی، و تجربۀ تفسیری) را فرا میگیرد. تجربۀ تفسیری تجربهای است که دینیبودن آن به واسطۀ برداشت دینی از رویدادی است که شخص صاحب تجربه بر اثر اعتقادات دینی خود به آن میرسد و پس از روبهروشدن با آن، آن را با چهارچوب شناختی دینی خود تفسیر و تبیین میکند.
تجارب تفسیری رایج میان شیعیان ایران شامل دعای شخصی، استخاره، رؤیای صادقه، پیامدهای لقمۀ حلال، و چشمزخم میشود. هدف این جستار شناخت انواع دینداری و تجارب دینی شیعیان ایران و بررسی تأثیر تجربۀ تفسیری در حیات اجتماعی و فردی آنهاست.
این مقاله ضمن تبیین مبانی نظری تجربههای دینی، به بررسی زمینهها، گونهها، و میزان باور و پایبندی مردم کاشان به دعا، استخاره، رؤیای صادقه، و چشمزخم پرداخته است. نتایج این تحقیق، با نمونۀ آماری 362 نفر، نشان داد که زنان از بین تجارب مذکور به دعا و رؤیای صادقه بیشتر از مردان اعتقاد دارند، ولی اعتقاد زنان و مردان به استخاره و لقمۀ حلال تفاوتی با هم ندارد. همچنین بین بالارفتن تحصیلات و باورهای مذکور رابطۀ معکوسی برقرار است
تجربۀ تفسیری,رؤیای صادقه,استخاره,دعاهای شخصی,لقمۀ حلال,چشمزخم,فرهنگ کاشان
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_704.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_704_16b9fea149230acb8fb628f56faea5eb.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
3
2
2013
02
19
مطالعة جامعهشناختی تأثیر وضعیت خانوادگی
در بزهکاری زنان در تهران
(جامعة آماری: زنان مجرم زندان اوین در دهة 1380)
79
99
FA
فریبا
زمانی
کارشناس ارشد جامعهشناسی، توسعه و برنامهریزی، کارشناس مسئول پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری
faribazamani_fz@yahoo.com
در تحقیقی که در خصوص مجرمان زن در تهران انجام گرفت، مشاهده شد که 90 درصد مجرمان از زندگی خانوادگی خود احساس نارضایتی میکردند. علاوه بر این، زنان در مقایسه با مردان منابع مادی و فرهنگی و فضاهای فراغتی کمتری داشتند.
در این تحقیق، 104 نفر از زنان مجرم زندان اوین بهمنزلة جامعة آماری انتخاب شدهاند و هدف کلی این پژوهش شناخت شرایط و خصوصیات اجتماعی و خانوادگی زنان بزهکار تهران با تأکید بر سه شاخص کلیِ خانواده، محیط اجتماعی، و اوقات فراغت است.
این مطالعه با روش توصیفی ـ تبیینی انجام شده است و برای گردآوری اطلاعات از تکنیک مراجعه به اسناد و مدارک، پرسشنامه، و همچنین مصاحبه و برای تحلیل و پردازش اطلاعات نیز از نرمافزار spss و از روش آماری ضریب همبستگی استفاده شده است.
نتیجة تحقیق نشان داد که بین وضعیت خانوادگی زنان و بزهکاری آنان ارتباط مستقیم و معناداری برقرار است
وضعیت خانوادگی,جرم,بزهکاری,اوقات فراغت
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_705.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_705_655ba68460c6a452c3ee0f8a03fcfeab.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
3
2
2013
02
19
الگوی مطلوب نظام رادیو تلویزیونی در ایران
و ارائة مدل پیشنهادی
101
122
FA
فؤاد
صادقی
foad.sadeghi@gmail.com
نیاز به الگوی مطلوب رادیو تلویزیونی بهمنزلة مؤثرترین و مهمترین رسانه در دنیای امروز یکی از ضرورتهای کشور است که با توجه به خلأ موجود بر اساس مفاهیم و معیارهای مندرج در منابع اسلامی، قانون اساسی، و همچنین آرا و اندیشههای بنیانگذار جمهوری اسلامی و نظریهپردازان انقلاب اسلامی نخست، ویژگیهای الگوی رسانهای مطلوب تعیین و سپس، بر اساس این ویژگیها مدلی برای تحقق الگوی مذکور پیشنهاد شده است؛ بر اساس این بررسی، نظام انحصاری رادیو تلویزیونی فعلی از منظر اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی، کارامدی و تأمین نیازهای جامعه، و همچنین مصالح سیاسی و امنیتی و فرهنگی کشور مطلوب نبوده و تکثر رسانهای در حوزة رسانههای دیداری ـ شنیداری مورد نیاز است.
در این مقاله نخست پیشینة مباحث مربوط به ساختار مطلوب رادیو تلویزیونی در جمهوری اسلامی بررسی شده است و سپس با توجه به نظامهای رایج در سایر کشورهای جهان، به ویژه هفت کشور منتخب، و با توجه به خصوصیات فرهنگی، سیاسی، دینی، و قانونی نظام جمهوری اسلامی ویژگیهای مدل پیشنهادی برای جمهوری اسلامی ایران از طریق مصاحبهکردن با چهارده تن از مقامات سابق و فعلی نظام و خبرگان نظام مطلوب رادیو تلویزیونی مشخص شده و بر اساس آن مدلی برای تحقق الگوی مطلوب نظام رسانهای در ایران پیشنهاد شده است
نظام مطلوب رادیو تلویزیونی ایران,مدل پیشنهادی رادیو تلویزیونی,الگوی رسانهای,تکثر رسانهای
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_706.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_706_dc157ee1a05f7721cc7d2435d99b445a.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
جامعهپژوهی فرهنگی
2383-0468
2383-0476
3
2
2013
02
19
عوامل مؤثر در شکلگیری احساس اجحاف
در میان کارمندان دولت
123
156
FA
سیدبیوک
محمدی
دانشیار پژوهشکدة علوم اجتماعی، پِژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
buik@ihcs.ic.ir
به منظور کشف و درک عوامل ایجادکنندۀ احساس اجحاف در میان کارمندان دولت به طرح تحقیقی حاضر پرداخته شد. به سبب حساسیت و ناشناختهبودن موضوع و اینکه بهنظر میرسید گردآوری اطلاعات درخور اعتماد به صورت تحقیق سنتی و کمّی امکانپذیر نباشد تحقیق به روش کیفی انجام شد. به این ترتیب، روش نمونهگیری، از کارمندان دولت در سطح تهران، مفهومی و شیوة گردآوری اطلاعات عمدتاً مصاحبه و تا حدی مشاهده بود. پس از تجزیه و تحلیل و مقولهبندی و مفهومپردازیهای لازم نتایجی بدینشرح بهدست آمد. مشخص شد که عوامل ایجادکنندة احساس اجحاف یا آگاهانه و عمدی است، که در آن عالماً و عامداً در حق افراد در سازمان اجحاف میشود، و یا ناآگاهانه و غیر عمدی است که آن عوامل به چهار دستهاند: 1. عوامل ناشی از ناهوشمندی سیستم که مواردی را شامل میشود که سیستم حساسیت کافی نسبت به تنوع شرایط ندارد و خود به دو گونه تقسیم میشود: الف) انعطافناپذیری بیش از حد؛ ب) انعطافپذیری قوانین؛ 2. شرایط تبعیضآمیز ناخواسته که مواردی را شامل میشود که تبعیضهایی به دلایل شرایط کاری یا شرایط ساختاری رخ میدهند که الزاماً عمدی نیست؛ 3. اجرای نامنظم قوانین و اعمال ملاحظات که مواردی را شامل میشود که به دلیل انسجامنداشتن در اعمال و اجرای قوانین رخ میدهند این مورد گاهی برای کمک و یا از روی خیرخواهی انجام میشود؛ و<br /> 4. رفتارها و گفتارهای غیر مسئولانة مدیران که مواردی را شامل میشود که مدیران ناخواسته و نادانسته کارهایی میکنند یا حرفهایی میزنند که توقع ایجاد میکند، ولی نمیتوانند آنها را برآورد کنند
احساس اجحاف,عدالت,بیعدالتی,تبعیض,ظلم
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_707.html
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_707_b6d77af2e8b4472824610a93b97c05b1.pdf