2024-03-29T04:46:20Z
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=141
جامعهپژوهی فرهنگی
جامعه پژوهی
2383-0468
2383-0468
1391
3
1
اعتماد اجتماعی، رهاورد هنجارهای دینی و ارزشهای اخلاقی
(جامعة آماری: استادان و کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
افسانه
ادریسی
احسان
رحمانی خلیلی
سیده نرگس
حسینی امین
در دنیای معاصر بسیاری معتقدند که اعتماد با ارزشهای مشترک گروهها ارتباط دارد و به اعتماد اجتماعی و نقش آن در انسجام جامعه با رویکرد فرهنگگرایانه پرداخته میشود. در این مقاله در پی آنایم که آیا دینداری و مقبولیت اجتماعی و رعایت اخلاقیات، در حکم ارزشهای مشترک جامعه، تبیینکنندة اعتماد اجتماعیاند؟ رویکرد این مقاله توصیفی ـ علّی و روش پیمایشی است. جامعة آماری شامل استادان و کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که پس از بررسی روایی و پایایی، با حجم نمونة 1212 نفر در 1389 اجرا شد. انتخاب نمونه با روش نمونهگیری خوشهای طبقهبندی تصادفی صورت گرفته است. یافتههای توصیفی حاکی از آن است که اعتماد اجتماعی 23% پاسخگویان در سطح بالاست. با آنکه رعایت ارزشهای اخلاقی در جامعه در سطح بالا فقط به میزان 14% است، 84% آنان مقبولیت اجتماعی و 74% دینداری خود را در سطح بالا ارزیابی کردهاند. یافتههای استنباطی حاکی از آن است که اعتماد اجتماعی با هر سه متغیر رابطهای معنادار، مستقیم، و قوی دارد. دینداری بیشترین تأثیر را در اعتماد اجتماعی دارد و پس از آن، بهترتیب متغیرهای مقبولیت اجتماعی و رعایت اخلاقیات در اعتماد مؤثرند. در مدل علّی تحقیق، دینداری علاوهبر تأثیر مستقیم در مسیر رعایت اخلاقیات و مقبولیت اجتماعی در اعتماد اجتماعی مؤثر بوده است.
اعتماد اجتماعی
دینداری
رعایت اخلاقیات
مقبولیت اجتماعی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2012
09
21
1
23
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_620_d395bad6e111e69a4d2dcecce7b9ecbe.pdf
جامعهپژوهی فرهنگی
جامعه پژوهی
2383-0468
2383-0468
1391
3
1
لزوم نظریهپردازی دربارة واقعیتهای دورگه در ایران
علیرضا
تاجداری
جامعة معاصر ایران در قالب مفاهیم متنوعی مثل وابسته، در حال توسعه، و پیرامونی مقولهبندی شده است. هریک از این مفاهیم حاصل نگاه به جامعة ایران از منظری تئوریک است. این نظریهها تماس با غرب و دنیای مدرن را لحاظ کردهاند و بر آن اساس ویژگیهایی مثل وابستگی را در جوامع غیر غربی تشخیص دادهاند. تأثیرپذیری ایران از غرب سهم مهمی در تحولات جامعة معاصر ایران داشته است و لحاظ آن در تبیین جامعة ایران به بهبود فهم جامعهشناختیِ ما از جامعة ایران کمک میکند. مفهومپردازی روبهرویی با غرب به شیوههای متفاوت به شناخت ویژگیهای گوناگون جوامعی مثل ایران منتهی میشود. تأکید این مقاله بر لزوم مفهومپردازیهای جدید از تأثیرپذیری و کشف پیامدهای متنوع آن در جامعة ایران است. مقالة حاضر به شکلگیری واقعیتهای دورگه در نتیجة فرایند ایرانی ـ جهانیشدن میپردازد.
واقعیتهای دورگه
ایرانی ـ جهانیشدن
تأثیرپذیری از غرب
جامعهشناسیِ ایران
2012
09
21
25
42
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_621_a76bc4b6718246fb71b730924cea9725.pdf
جامعهپژوهی فرهنگی
جامعه پژوهی
2383-0468
2383-0468
1391
3
1
همخانگی؛ پیدایش شکلهای جدید خانواده در تهران
تقی
آزاد ارمکی
محمدحسین
شریفیساعی
مریم
ایثاری
سحر
طالبی
در چند دهة اخیر، الگوی روابط جنسی در جهان تغییرات فراوانی داشته و اکنون نیز جامعة ایران با تحولات چشمگیری در حوزة ارزشها و باورهای جوانان روبهروست. تحقیقات نشان میدهند که رابطة جنسی پیش از ازدواج در ایران در حال افزایش است. یکی از گونههای جدید روابط پیش از ازدواج بین دختر و پسر، روابط مبتنیبر «همخانگی» است که در کلانشهرهایی چون تهران رو به افزایش است. این الگو، به زندگی مشترک دو شریک جنسی بدون ازدواج با یکدیگر اشاره دارد. هدف این تحقیق کیفی، پاسخ به این سؤال بوده است که سوژههای فعال در این روابط، چه معنایی برای کنش خود قائلاند و همچنین چه شرایط بسترساز اجتماعی، در بروز و ظهور این روابط در ایران نقش داشته است. در این تحقیق، با 21 نفر از پسران و دخترانی که روابط همخانگی را تجربه کردهاند مصاحبه شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که همخانگی محصول فرایند تجدد ایرانی و گسترش جهانیشدن و ورود آن به ایران است؛ فرایندهایی که ابتدا با تغییر اوضاع اقتصادی و فرهنگی (نظام ارزشی) جامعه، بهتدریج، تغییرات اجتماعی متفاوتی را در داخل کشور پدید میآورند. نتیجة این تغییرات اجتماعی، که خود برآمده از تحولات اقتصادی و فرهنگی سالهای اخیر است، پیدایش الگوهای همخانگی در میان برخی از جوانان کشور بوده است.
روابط جنسی پیش از ازدواج
تغییرات اجتماعی
تغییرات اقتصادی
بازاندیشی
نظریة زمینهای
همخانگی
2012
09
21
43
77
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_639_cf4e1d32de2d97659983a2a95441723f.pdf
جامعهپژوهی فرهنگی
جامعه پژوهی
2383-0468
2383-0468
1391
3
1
رابطة بین اعتیاد به اینترنت و ویژگیهای شخصیتی دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران
سیدمحمد
حسینی بهشتیان
هدف این تحقیق بررسی رابطة بین اعتیاد به اینترنت و ویژگیهای شخصیتی دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران بوده است. جامعة آماری همة دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاههای دولتی شهر تهران در سال 1390 را دربر میگرفت و نمونة تحقیق شامل 1500 نفر بود. برای انتخاب نمونه ابتدا 6 دانشگاه زیر از میان دانشگاههای دولتی شهر تهران به طور تصادفی انتخاب شدند: تهران، علامه طباطبایی، امیرکبیر، شریف، علم و صنعت، و الزهرا. سپس از هر دانشگاه 6 دانشکده و از هر دانشکده 5 کلاس به روش تصادفی انتخاب شدند. دانشجویان این کلاسها اعضای نمونة تحقیق را تشکیل میدادند. آزمودنیها دو پرسشنامة اعتیاد به اینترنت یانگ و پرسشنامة فرم کوتاه نئو (NEO) را تکمیل کردند. نتایج با روش t مستقل تجزیه و تحلیل شد. تحلیل نتایج نشان داد: ۱. بین ویژگیهای روانرنجوری و برونگرایی و اعتیاد به اینترنت رابطة مثبت معنیداری وجود دارد؛ ۲. بین ویژگیهای سازشپذیری و وظیفهشناسی و اعتیاد به اینترنت رابطة منفی وجود دارد؛ ۳. بین ویژگی گشودگی به تجربه و اعتیاد به اینترنت رابطة معنیداری وجود ندارد.
اعتیاد به اینترنت
ویژگیهای شخصیتی
پنج ویژگی بزرگ شخصیتی
دانشجویان
اعتیاد
2012
09
21
79
96
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_640_505803f26cd879a08936a0ee02103d45.pdf
جامعهپژوهی فرهنگی
جامعه پژوهی
2383-0468
2383-0468
1391
3
1
فرافکنی و توجیه (دلیلتراشی) در فرهنگ عامة ایران
احمد
کتابی
فرهنگ عامه اعم از امثال، حِکَم، کنایات، استعارات، داستانهای عامیانه، مَتَلها، چیستانها، و مانند آن انعکاس گویا و آیینة تمامنمایِ سنتها، دانستهها، باورها، منشها، و ارزشهای فرهنگیِ یک جامعه است که از رهگذرِ آن، میتوان به شناختِ واقعیِ خلقیات و رفتارهای مردم آن جامعه و انگیزهها و عللِ موجبة آن دست یافت.
فرافکنی و توجیه (دلیلتراشی) از جملۀ ابتلائات بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده در بین طبقات و قشرهای مختلف جامعه، از پایینترین مراتب گرفته تا بالاترین مدارج، رواج تام دارد.[i] وسعت و شدت شیوعِ این دو عارضۀ بزرگ اجتماعی، تا حدود زیادی، معرف و نشانۀ شیوعِ روحیات اجتماعی نامطلوبی از قبیل «مسئولیتناپذیری»، «خود منزّهبینی»، «واقعگریزی»، «فریبکاری»، و امثال آن است که غالباً و عمدتاً جنبۀ ناخودآگاه دارند.
بدیهی است که این روحیات و عوارضِ بیمارگونه یکباره و یکشبه پدید نیامدهاند و ریشههایی دیرینه و عمیق در تاریخ تحولات اجتماعی جامعة ما دارند؛ هر چند، سرعتِ فوقالعادۀ شیوع آنها در سالهای اخیر، بنفسه، موضوعی شایان تأمل و نگرانکننده است.[ii]
در این مقاله، تلاش شده است مظاهر و جلوههای این دو مفهومِ اساساً روانشناختی در فرهنگ عامۀ ایران و نیز در برخی پارهفرهنگهای منطقهای و قومی آن، ردیابی و برای هریک شواهد کافی جستوجو و ارائه شود. برای این منظور، نخست تعریف و توضیح مختصری از دو مفهوم مزبور ذکر و سپس به اِحصای موارد و شواهد آنها در فرهنگ عامه پرداخته شده است.
[i]. در روانشناسی، «فرافکنی» و «توجیه» از جملۀ مکانیسمهای دفاعی defense mechanisms و عوامل تعدیلکننده و تثبیتکنندۀ خودکار روانی self-stabilizers بهشمار میروند، مشروط بر اینکه از حدِ طبیعی و عادی فراتر نروند و حالتِ نابهنجار، افراطی، و بیمارگونه بهخود نگیرند.
[ii]. برای درکِ گسترۀ شیوع این دو عارضۀ اجتماعی در جامعۀ کنونی ایران، کافی است فقط طی یک روز، تعداد دفعاتی را که شخصاً مرتکب فرافکنی و یا توجیه شدهایم و نیز مواردی را که در گفتهها و رفتارهای دیگران، از مردم عادی کوچه و بازار گرفته تا دولتمردان و اصحاب رسانهها و غیره، شاهد آنها بودهایم، احصا کنیم.
فرهنگ عامه
فرافکنی
توجیه
امثال و حکم
داستانهای عامیانه
2012
09
21
97
121
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_641_13ee130ba322844157a3d626b4f86ad6.pdf
جامعهپژوهی فرهنگی
جامعه پژوهی
2383-0468
2383-0468
1391
3
1
پیامدهای امنیتی ناشی از تمرکزگرایی در کلانشهر تهران
غلامرضا
لطیفی
سیدمحمد
بساطیان
حل هر مسئلة اجتماعی و انسانی نیازمند بررسی همهجانبة آن است و ریشهیابی مسئله مهمترین گام در این زمینه محسوب میشود. تحقیق حاضر، با توجه به ماهیت موضوع، به روش کتابخانهای انجام گرفته است زیرا مطالعات کتابخانهای امکان درک بهتر موضوع را برای محقق فراهم و سادهسازی واقعیت و استناد به مبانی پذیرفتنی را برای او امکانپذیر میسازد. در این پژوهش، ابتدا کلیات موضوع بررسی شده است و سپس مهمترین نظریههای برنامهریزان شهری در ارتباط با جرم و جنایت و همچنین پیامدهای امنیتی آن در کلانشهر تهران مورد بحث قرار گرفته است. بررسی همهجانبة پدیدة تمرکز جمعیت در کلانشهر تهران نشان میدهد که بسترهای جرمخیزی با پدیدة جذب جمعیت همراه شده و به وقوع ناامنی دامن زده است. از این رو، حل مسئلة حاد ناامنی در کلانشهر تهران نیازمند بهبود شرایط زندگی مهاجران، با هدف جذب جمعیت در مبدأ و جلوگیری از تمرکز جمعیت، در این شهر است.
کلانشهر تهران
امنیت اجتماعی
جرم و جنایت
تمرکز جمعیت
حیات اجتماعی
2012
09
21
123
137
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_642_f58b50bf83e5cff5817ef8fefef21478.pdf
جامعهپژوهی فرهنگی
جامعه پژوهی
2383-0468
2383-0468
1391
3
1
شناسایی شاخصهای قدرت در خانواده به روش تحقیق کیفی
سیدبیوک
محمدی
این مقاله حاصل تحقیقی میدانی است که به روش کیفی و به منظور شناسایی شاخصهای مناسب برای مطالعۀ قدرت در خانواده در شهر تهران انجام گرفته است. در این مقاله، ضمن بحث دربارۀ لزوم شناسایی شاخصها، تبدیل آنها به مفاهیم، و تبدیل مفاهیم به مقولهها بر اهمیت استفاده از مشاهدات و مصاحبههای میدانی وسیع و نظاممند نیز تأکید شده است. همچنین عوامل مرتبط با شاخصهای قدرت در خانواده، که از تنوع و فراوانی بسیاری برخوردارند، ازجمله رفتارهای کلامی یا غیر کلامی همسران گردآوری و طبقهبندی شده است. با طبقهبندی شاخصها مقولات اصلی بهدست آمده و هر مقوله با مفاهیم زیرمجموعة خود به قرار زیر مشخص شده است:
1. ارزشها و نگرشها (مفاهیم استقلال و آزادی)؛
2. پذیرش (مفاهیم اعتماد، احترام، و قدرشناسی)؛
3. رضایتمندی (مفاهیم راضیبودن و تحملکردن)؛
4. نیازمندی (مفاهیم نیاز در حال حاضر و نیاز در آینده)؛
5. مالکیت و اختیارات (مفاهیم امکانات مالی و تصمیمگیری)؛
6. ارتباطات (مفاهیم مذاکره و مشاورهجویی)؛
7. همکاری (مفاهیم اشتراک مساعی و رابطه با بچهها).
شاخصسازی
مفهومسازی و مقولهپردازی
قدرت در خانواده
روش تحقیق کیفی
2012
09
21
139
158
https://socialstudy.ihcs.ac.ir/article_643_d07739df00e38946fde3deb477c32d78.pdf