Patrimonialism and Political Despotism During the First Part of Qajar Dynasty

Document Type : .

Authors

1 Professor of History Department, Shahid Chamran University of Ahvaz

2 PhD student in History of Shahid Chamran University of Ahvaz

Abstract

The Qajar kings managed to spread their political dominance, characterized by despotism, over Iranian society  through the expansion and development of burocracy prior to the constitutional revelution. In this regard the current study purports to investigate the relience of political despotism on burocracy during this period using Weber's model of patrimonialism. In the Qajar political structure, the king presiding over all issues of political authoriry, acted as a patrimonial ruler. The king appointed burocratic staff at will, based on  self-designated criteria, controlling them through strict surveillance, and removing them from burocratic circles when threatening his power. The burocrats in return acting as his devotees, focused their efforts on consalidating his  traditional dominance over society, knowing that their survival was directly dependent upon their performance in this respect. In Weberian traditional authority, despotism is a dimension of authoritarinism accomplished under special conditions, including the existence of a  dependent state burocracy which actes as the executive arm of the patrimonial ruler.

Keywords


منابع و مآخذ
کتب
آبراهامیان، یرواند(1379). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی.
آپراکرامبی، نیکلاس و دیگران(1367). فرهنگ جامعه­شناسی، ترجمه حسن پویان، تهران، چاپخش.
آخوندزاده، میرزا فتحعلی(1395). مکتوبات کمال­الدوله، تصحیح و چاپ علی­اصغر حقدار، بی­جا.
آدمیت، فریدون و هما ناطق(1356). افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشده دوره قاجار، تهران، آگاه.
آدمیت، فریدون(1363). اندیشه­های طالبوف تبریزی، تهران، دماوند.
آشوری، داریوش(1366). دانشنامه سیاسی، تهران، سهروردی و مروارید.
آصف، محمدهاشم(2537). رستم­التواریخ، تصحیح محمد مشیری، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی.
اتحادیه، منصوره(1371). خاطرات تاج­السلطنه، تهران، نشر تاریخ ایران.
احتشام­السلطنه(1367). خاطرات، تهران، زوار.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن (1350). روزنامه خاطرات، به کوشش ایرج افشار، تهران، امیرکبیر.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن (1357). صدرالتواریخ، به کوشش محمد مشیری، تهران، روزبهان.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن (1367). تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، جلد3، تهران، دنیای کتاب.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن(1357). خلسه (مشهور به خواب­نامه)، به­کوشش محمود کتیرایی، تهران، توکا.
امانت، عباس(1382). قبله عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ترجمه حسن کامشاد، تهران، کارنامه.ک
امین­الدوله، علی­خان(1355). خاطرات سیاسی میرزا علی­خان امین­الدوله، تهران، امیرکبیر.
بابائی، غلامرضا و بهمن آقائی(1365). فرهنگ علوم سیاسی، جلد اول، تهران، ویس.
بروگش، هینریش(1367). سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران، اطلاعات.
بشیریه، حسین(1374). جامعه­شناسی سیاسی، تهران، نشر نی.
بنجامین، س. ج. و(1363). ایران و ایرانیان عصر ناصرالدین شاه، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران، انتشارات جاویدان.
بیانی، خانبابا(1375). پنجاه سال تاریخ ناصری، تهران، نشر علم، جلد 2.
تبریزی(طالبوف تبریزی)، میرزاابوطلب (1312). سفینه طالبی یا کتاب احمد، جلد دوم، اسلامبول، چاپخانه اختر.
تنکابنی، حمید(1383). درآمدی بر دیوان­سالاری در ایران، تهران، علمی و فرهنگی.
جونز، سر هار فورد(1386). سفرنامه جونز، ترجمه مانی صالحی­علامه، تهران، نشر ثالث.
خورموجی، محمدجعفر(1344). حقایق­الاخبار ناصری، به کوشش حسین خدیوجم، تهران، زوار.
دروویل، گاسپار(1387). سفرنامه دروویل، ترجمه جواد محیی، تهران، گوتنبرگ.
دو سرسی، کنت(1362). ایران در 1839-1840م(سفارت فوق­العاده کنت دوسرسی). ترجمه احسان اشراقی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
دوست­علی­خان معیرالممالک(1390). رجال عصر ناصری، تهران، نشر تاریخ ایران.
روش­شوار، ژولین(1378). خاطرات سفر ایران، ترجمه مهران توکلی، تهران، نشر نی،
سالور(عین السلطنه)، قهرمان میرزا(1376). روزنامه خاطرات، به­کوشش محسن میرزایی، تهران، زریاب، ج1
سپهر(لسان­الملک)، محمدتقی(1377). ناسخ­التواریخ قاجاریه، به­کوشش جمشید کیانفر، تهران، اساطیر.
سیمونیچ، ای. او(1353). خاطرات وزیر مختار، ترجمه یحیح آرین­پور، تهران، پیام.
فروند، ژولین(1383). جامعه­شناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک­گهر، تهران، توتیا.
فوریه(1368). سه سال در دربار ایران، ترجمه عباس اقبال آشتیانی، به کوشش همایون سعیدی، تهران، دنیای کتاب.
قزوینی، محمدحسین(1370). قانون قزوینی، به کوشش ایرج افشار، انتشارات طلایه، تهران.
کاتوزیان، محمدعلی همایون(1372). اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز.
کاضم­زاده، فیروز(1354). روس و انگلیس در ایران 1914-1864، ترجمه منوچهر امیری، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی.
کرزن، جرج، ن(1362). ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، جلد اول، تهران، علمی و فرهنگی.
کرمانی، میرزا آقا خان(بی تا). صد خطابه، ویراستار محمدجعفر محجوب، شرکت کتاب، بی جا.
کرمانی، ناظم­الاسلام(1346). تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
کمالی طه، منوچهر(1356). اندیشه قانون خواهی در ایران سده نوزدهم، بیجا، بی نا.
لمبتون، آن. ک. س.(1375). ایران عصر قاجار، ترجمه سیمین فصیحی، تهران، انتشارات جاودان خرد.
مارکام، کلمنت(1367). تاریخ ایران در دوره قاجار، ترجمه میرزا رحیم فرزانه، به­کوشش ایرج افشار، تهران، نشر فرهنگ ایران.
مستوفی، عبدالله(1388). شرح زندگانی من، تهران، زوار.
ملک­آرا، عباس­میرزا(1306). شرح حال، به­کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، بابک.
ملکم، جان(1382). تاریخ ایران، ترجمه میرزا حیرت، تهران، دنیای کتاب.
موریه، جیمز(1386). سفرنامه جیمز موریه، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، توس.
مونس­الدوله(1380). خاطرات، به کوشش سیروس سعدوندیان، تهران، زرین.
میرزاقاجار، جهانگیر(1327). تاریخ نو، به اهتمام عباس اقبال، تهران، کتابخانه علی­اکبر علمی و شرکاء.
ناطق، هما(1358). مصیبت وبا و بلای حکومت، تهران، گستره.
نفیسی، سعید(1366). تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر، جلد اول، تهران.
نواب تهرانی، میرزا مهدی(1376). دستورالاعقاب، تصحیح سید علی آل­داوود، تهران، نشر تاریخ ایران.
وبر، ماکس(1394). اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و مهرداد ترابی­نژاد و مصطفی عمادزاده، تهران، سمت.
ورهرام، غلامرضا(1367). نظام سیاسی و سازمان­های اجتماعی ایران در عصر قاجار، تهران، معین.
وقایع اتفاقیه، 1275.
هامبلی، گاوین(1387). ایران در زمان فتحعلی شاه و محمدشاه قاجار. تاریخ ایران کمبریج دوره افشار و زند وقاجار، ترجمه مرتضی ثاقب­فر. تهران، جامی.
 
مقالات
آقازاده، جعفر(1396). «اقدامات فتحعلی شاه قاجار برای کسب مشروعیت سیاسی بر اساس روش­های جاری دوره اسلامی»، فصل­نامه پژوهش­های تاریخی، سال 53، دوره جدید، سال نهم، شماره یکم (پیاپی33)، بهار 1396، صص 107-126.
اجتهادی، مصطفی(1371). «ساختار قدرت در عهد قاجاریه»، نشر دانش، شماره 74، صص 9-17.
اشرف، احمد(1347). «ماکس وبر و علوم اجتماعی.» مجله سخن، دوره هفدهم، شماره 11و 12.
اکبری، محمدعلی(1387). «خوانش­های نظری از دولت پیشامشروطگی ایران». نشریه تاریخ ایران، زمستان ، شماره 59، صص 1-26.
بشیریه، حسین(1375). «ایدئولوژی و فرهنگ سیاسی گروه­های حاکم در دوره پهلوی»، نشریه نقد و نظر، ش 7-8، صص 74-85.
جعفری، علی و دهقان­نژاد، مرتضی و الهیاری، فریدون(1395). اصلاح نظام اداری ایران در عصر قاجار با تاکید بر قانون استخدام کشوری، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، سال 26، دوره جدید، شماره 29، پیاپی 119(بهار 1395).
حجاریان، سعید(1374). «ساخت اقتدار سلطانی»، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 91-92.
دهنوی، نظامعلی(1382). «سازمان دیوانی و تحول آن در دوره قاجار(عهد اول)»، گنجینه اسناد، ش 50-49، صص 4-15.
رحمانیان، داریوش و هژبریان، حسین(1391). استبداد و انحطاط ایران از نظر سفرنامه نوسان خارجی، نشریه مطالعات تاریخ اسلام، سال چهارم، شماره 13، تابستان 1391.
میرزایی، آیت­الله(1395). «ناسیونالیسم و مدرنیته سیاسی در مشروطه ایرانی»، جامعه­شناسی تاریخی، دوره 8، شماره 2 (پاییز و زمستان 1395)، صص 171-195.
وطن­دوست، غلامرضا(1379). «ساختار قدرت و اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایران در دوره ناصری و مظفری»، پژوهشنامه علوم انسانی، پائیز و زمستان 1379، شماره 28، صص 180-199.
منابع لاتین
Bakhash,Shaul(1971)”The Evolution of Qajar Bureacracy 1779-1879”,in Middle Eastern Studies,vol.7,Nr.2.london.
Farzaveh, Mateo Mohammad, (2015), The Iranian Constitutional Revolution and the Clerical Leadership of Khurasani, Syracuse: Syracuse University Press.
Meredith,Colin(1971)”Early Qajar Administration:An Analysis of its Development and Functions”,in Iranian studies,vol.IV,usa.
Moazami. Reza(2013). State. Religion and revolution in iran 1796 to the present,new york , palgrave macmilian.
sheikholeslami, A. Reza(1971). " The Sale of Offices in Qajar Iran, 1858-1859," Iranian Studies, Vol IV, No. 2-3(Spring – Summer, 1971).