ناسیونالیسم و اسلام‌گرایی در تعاملات فراملی ایران معاصر

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

ایدئولوژیک مؤثر در تعاملات فراملی ایران طی قرن اخیر چه بوده‌اند؟ در پاسخ، مقاله دربارة دو مفهوم ناسیونالیسم و اسلام‌گرایی تمرکز دارد. ناسیونالیسم باستان‌گرا در دوران پهلوی اول و دوم، ناسیونالیسم لیبرال در دوران نهضت ملی، و ناسیونالیسم مذهبی در دوران جمهوری اسلامی سه چهرة مهم ناسیونالیسم ایرانی‌اند که هر یک به نحوی در تنظیم مناسبات فراملی ایران نقش داشته‌اند. ناسیونالیسم، با وجود جهت‌گیری‌های مختلف، نقش مهمی در بازسازی هویت ملی و تحکیم خودباوری و استقلال کشور داشته است. پس از انقلاب اسلامی، ناسیونالیسم غالباً تحت‌الشعاع اسلام‌گرایی قرار داشته و ایدئالیسم اسلام‌گرا در عرصة مناسبات جهانی کشور ظهور پررنگی یافته است. نکتة کلیدی مورد تأکید رهبران جمهوری اسلامی این بوده که دولت در عرصة سیاست خارجی بایستی روی تکلیف و رسالت اسلامی‌اش تمرکز کند. به این منظور، جمهوری اسلامی با توجه به نابرابری‌ها و مناسبات سلطة جاری در عرصة بین‌الملل علناً با وضع موجود سیاست بین‌الملل مخالفت کرده و خواستار تغییرات به منظور برقراری عدالت بین‌المللی شده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nationalism and Islamism in the Transnational Interactions of Modern Iran

نویسنده [English]

  • Abdollah Ghanbarloo
چکیده [English]

This article deals with the main cultural and ideological factors have affected Iran’s transnational interactions during last century. I emphasize nationalism and Islamism as two key independent variables. Three faces of nationalism have been emerged in Iran since the Constitutional Revolution at the outset of the 20th century: the Persian nationalism in the Pahlavi rule, the liberal nationalism during Mosaddeq’s movement, and the religious nationalism after Islamic Revolution. Each of them has influenced Iran’s Foreign policy in a special way. While nationalism was a dominant ideological discourse in Iran’s foreign policy before 1979 Islamic Revolution, the Islamic idealism became the leading discourse in the post- Islamic revolution era. Therefore, Islamic Republic of Iran has always opposed the unjust international order and has challenged interventionist foreign policy of major powers of the world

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transnational Interactions of Modern Iran
  • Nationalism
  • Islamism
  • foreign policy
  • Islamic Revolution