هلنیسم و نقش آن در فرهنگ ایران پیش از اسلام

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مربی پژوهشکدة مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در آغاز قرن پنجم پیش از میلاد، در بخش جغرافیایی کوچکی از سرزمین کهن یونان، شیوۀ زندگی متمدنی در قالب سازمان برجستۀ پولیس شکل گرفته بود. در این سرزمین باستانی و کرانه‌های ساحلی آن اقوام گوناگونی سکونت داشتند؛ یکی از آنان قوم «آخایی» نامیده می‌شد. قبیله‌ای از این قوم در منطقۀ «هلاس» سکنی گزید و از این مقطع به بعد یونانیان خود را «هلنی» نامیدند. هلنی‌های اصیل با پشت سر گذاردن دنیای کهن و «عصر ظلمت»، از قرن پنجم پیش از میلاد، تمدن درخشانی بنیان نهادند. یکی از عناصر برجستۀ فرهنگ هلنی سازمان‌دهی منظم و مدونی بود که شالودۀ تعلیم و تربیتِ یونانی شد. پس از فتوحات اسکندر آمیزه‌ای از فرهنگ و دانش ملل مغلوب در پیوند با تمدن هلنی تمدن نوینی را شکل داد که به آن صفت هلنی‌‌مآبی در برابر هلنی محض داده شد. یکی از عناصر ارزشمند در عصر هلنی‌‌مآبی فلسفۀ طبیعی بود؛ فلسفه‌ای که در افکار و اندیشه‌های دانشمندان و مردم فرهیخته و دانش‌آموخته در سراسر قلمروی امپراتوری یونان رایج شد و تا چند قرن پس از میلاد دنیای شرق و غرب را در ابعاد گوناگون تحت تأثیر خود قرار داد. سرانجام واکنش علیه آن در خاورمیانه آغاز شد و مایۀ ریزش افکار واپس‌گرا به کانون خرد هلنیسم شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hellenism and its role in Iran's pre-Islamic culture

نویسنده [English]

  • seyyed abootorab siahpoosh
چکیده [English]

At the beginning of the 5th century BC, in a small geographic part of ancient Greece, a civilized way of life in the form of the prominent organization of Police was constituted. This ancient land and its coastal shores were inhabited by various ethnic groups one of which called ‘Achaean’. A tribe of that ethnic group took the place of them in the region of ‘Hellas’ and from this point onwards, the Greeks called themselves ‘Hellenistic’. Surpassing the old world and the ‘dark ages’, original Hellenists established a brilliant civilization from the 5th century BC onwards. An articulated and regular organization was one of the prominent elements of Hellenistic culture, on which Greek education and upbringing founded.
After the conquests of Alexander, a blend of defeated nations’ culture and knowledge and Hellenistic civilization formed a new civilization, which is ascribed as hybrid Hellenistic (Heleni Maabi) against pure Hellenistic. One of the valuable elements in the hybrid Hellenistic, was natural philosophy, a philosophy which was common among thoughts of scientists and educated people all around the Greek Empire, and influenced the East and the West in various aspects till a few centuries AD. The reaction against it began in the Middle East and led to diminution of regressive thoughts toward the wisdom of Hellenism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hellenistic
  • Hellenism
  • Greece
  • Iran
  • Culture
  • Ethics
  • religion and civilization
آلتهایم، فرانتز (1382). تاریخ و اقتصاد دولت ساسانی، ترجمة هوشنگ صادقی، تهران: علمی و فرهنگی.
پیگولوسکایا، ن. (1377). شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمة عنایت‌الله رضا، تهران: علمی و فرهنگی.
سارتون، جورج (1383). مقدمه بر تاریخ علم، ترجمة غلامحسین صدری افشار، ج 1، تهران: علمی و فرهنگی.
شریف، م. م. (1362). تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمة نصرالله پورجوادی، جلال‌الدین مجتبوی و عده‌ای از مترجمان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فرای، ریچارد (1380). تاریخ باستانی ایران، ترجمة مسعود رجب‌نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
فرهادپور، مراد (1376). ما و غرب، تهران: مؤسسة تعلیماتی و تحقیقات علمی و دینی حسینیة ارشاد.
کاپلستون، فردریک (1368). تاریخ فلسفه، ترجمة جلال‌الدین مجتبوی، ج 1، تهران: سروش.
کریستن‌سن، آرتور (1345). ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، تهران: ابن‌سینا.
لیندبرگ، دیوید سی. (1377). سرآغازهای علم در غرب، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران: علمی و فرهنگی.
مصاحب، غلامحسین (1374). دائرة‌المعارف مصاحب، تهران: امیرکبیر.
مک‌نیل، ویلیام (1388). بیداری غرب، ترجمة مسعود رجب‌نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
وکیلی، شروین (1389). اسطورة معجزة یونان، تهران: شورآفرین.
یارشاطر، احسان (1381). حضور ایران در جهان اسلام، تهران: مروارید.
 
Audi, Robert (2001). Dictionary of Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press.
Bernard, P. (1978). ‘Campagne de Fouilles 1976-1977, a Aii Khanoum’, CRAI.
Hourani, George (1975). Essay on Islamic Philosophy and Science, New York: State University of New York Press.
McNeill, William (1970). The Rise of the West, a History of the Human Community, Chicago: University of Chicago Press.
Robert, L. and P. Bernaed (1973). ‘Fouilles d’Ai Khanoum’, MDAFA, 21(1).