مفهوم سازی و عملیاتی کردن کنش ارتباطی هابرماس در فیسبوک

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد ارتباطات و جامعه شناسی دانشگاه تهران

2 پست دکترای جامعه شناسی تاریخی دانشگاه تهران

چکیده

با استفاده از روشهای مشاهده مشارکتی و مشاهده مستقیم به مطالعه اظهار نظرهای کاربران در صفحه خصوصی محققان مقاله و 22 صفحه عمومی با موضوعهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، سرگرمی و ورزشی در فیسبوک پرداختیم.  بر اساس نظریه هابرماس و داده های تحقیق مفاهیم گفتگوی بی قید و بند، عقلانیت ارتباطی و انواع کنش گفتارها در فیسبوک مفهوم سازی و عملیاتی شدند.  نتایج تحقیق نشان می دهد که انواع کنش-گفتارهای نمایشنامه ای، گفتگو و راهبردی در بین کاربران ایرانی در فیسبوک صورت می گیرد.  اما کنش-گفتارهای نمایشنامه ای(خودافشایی) در صفحه های خصوصی بیشتر از صفحه های عمومی انجام می پذیرد.  همچنین اکثر کاربران به گفتگوی بی قید و شرط در فیسبوک معتقدند و عقلانیت ارتباطی لازم برای تعامل و گفتگو را دارند. بنابر این امکان تشکیل حوزه های عمومی در فیسبوک وجود دارد.  البته بعضی از کاربران که بردباری اجتماعی نداشتند در پاسخ به اظهار نظرهایی که با عقاید آنها مغایرت داشت به جای بیان استدلال به فحاشی و ناسزاگویی متوسل می شدند که نشان می دهد آنها هنوز به عقلانیت ارتباطی لازم برای تعامل و گفتگو نرسیده اند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conceptualization and Operationalization of Speech acts in Facebook

نویسندگان [English]

  • Hamid Abdollahyan 1
  • Mahin Sheikh Ansari 2
1
2
چکیده [English]

This paper will examine the possibility of conceptualizing and operationalizing Habermas’s theory of communicative action and its application to the case of Facebook users in Iran.  In order to do that we selected 22 pages from Iranian users, which had highest number of “like” and covered political, cultural, social, entertainment and sports issues.  We also reviewed comments left on our Facebook pages and also reviewed some publicly visible pages of a number of users.  Then we used Habermas’s theory of communicative action along with grounded theory to operationalize concepts such as freedom, discourse, communicative rationality, and some types of action-speech that could be observed in Facebook.  Some of the research results indicate that many types of action-speeches, dialogue that are strategically important take place among Iranian Facebook users.  However, it seems performance types of action-speeches (self-disclosures) take place more in private pages than in public pages.  The research results also indicate that Iranian Facebook users express their opinions freely in private and public pages.  We can claim that based on the results, almost majority of Facebook users follow norms of dialogue and interaction.  It could be nevertheless mentioned that some users with low level of tolerance used obscenity to express their anger against some of the comments.  This indicated that communicative rationality was not present in some cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • public sphere
  • Speech Act
  • communicative rationality
  • Facebook
  • Habermas
اباذری، یوسف. (1377). خرد جامعه شناسی.  تهران: طرح نو، چاپ اول.
شفرز، برنارد. (1384). مبانی جامعه شناسی (ترجمه، کرامت الله راسخ). چاپ دوم، تهران: نشر نی.
کلانتری، عبدالحسین. (1391). گفتمان از سه منظر زبان شناختی، فلسفی و جامعه شناسی. تهران: نشر جامعه شناسان، چاپ اول.
عبداللهیان، حمید. شیخ انصاری، مهین. (1392). تبیینی بر همبستگی بین شدت استفاده از فیسبوک و سرمایه اجتماعی. مجله جامعه شناسی کاربردی اصفهان، دوره 24 شماره 4 زمستان 92، شماره پیاپی 52 ، 119- 138.
عبداللهیان، حمید. زاهدی، محمد جواد. شیخ انصاری، مهین (1392)، ارزیابی ساختار، کنش های متقابل و بازنمایی خود در چهار شبکه اجتماعی مجازی. مجله رسانه و فرهنگ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1392، ص103- 122.
ویت، اوت ویلیام. (1386). هابرماس (ترجمه، لیلا جو افشانی، حسن چاوشیان). تهران: نشر اختران، چاپ اول.
نوذری، حسینعلی. (1386). بازخوانی هابرماس. تهران: انتشارات چشمه، چاپ دوم.
هابرماس، یورگن. (1384). نظریه کنش ارتباطی (ترجمه، پولادی).، تهران: روزنامه ایران، چاپ اول، جلد اول. 
هابرماس، یورگن. (1384). نظریه کنش ارتباطی (ترجمه پولادی). تهران: روزنامه ایران، چاپ اول، جلد دوم.
هابرماس، یورگن. (1384). دگرگونی ساختاری حوزه عمومی، (ترجمه جمال محمدی). تهران: افکار، چاپ اول. 
هولاب، رابرت. (1378). نقد در حوزه عمومی (ترجمه حسین بشیریه). تهران: نشرنی، چاپ اول.
 
منابع انگلیسی:
Cannry, D.J. and L. Stafford. (1994). Maintaining Relationships Through Strategic and Routine Interaction, in D. J.  cannry and L. Stafford (Eds.), Communication and relational maintenance (pp. 3-22). San Diego, CA: Academic Press.
Cray, Emily.(2012).   The Social ROI: Successful Social Media Measurement From an Agency Standpoint .  The Elon Journal of Undergraduate Research in Communications, Vol. 3, No. 1, Spring 2012.
Dindia. K. and I. A. Baxter. (1987). Strategies for Maintaining and Repairing Marital Relationships, Journal of social and personal relationships, 4, pp. 143-158.
Dindia, K. and D. J. Cannry. (1993). Definitions and Theoretical Perspectives on Relational Maintenance. Journal of social and personal relationships, 10, pp. 163-
Hew, Khe Foon. (2011). Students' and Teachers' Use of Facebook. Computers in Human Behavior, 27 (2): 662-676.  Also available at:
Wright, Kevin B. (June 2004). On-line Relational Maintenance Strategies and Perceptions of Partners Within Exclusively Internet Based and Primarily Internet Based Relationships". Communication Studies, 55 (2): pp. 239–253.