حکومت و سیاست در آیینۀ ضرب المثل های فارسی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

2 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر

چکیده

تاریخ ایران سراسر تاریخ خودکامگی شاهان و حاکمانی است که برای مردم (رعیت) تنها وظیفه قائل بوده­اند و نه حق. مردمی که اجازۀ هیچگونه اعتراض و اظهار نظری نداشته­اند اما نقد و نظر آگاهانه و دردمندانۀ آنان نسبت به ارباب قدرت و حکومت در قالب ضرب­المثل­ها بخوبی ثبت و ضبط شده است. امثالی که هم وظیفۀ طبقۀ حاکم و مردم نسبت به یکدیگر و هم ویژگی­های حاکمان شایسته و ناشایست را بیان می­کند و از سویی آفرینش ذوق و اندیشۀ شاعران و نویسندگان بزرگ و نامدار؛ و از دیگر سوی، آیینۀ واقع نمای اندیشه، عاطفه و واکنش عامۀ مردم به زندگی و خوب و بد آن است و بسیاری از باورها و شکایت­ها که در ادبیات رسمی چندان مجال بروز نیافته­است، به جد یا طنز در قالب کنایه­آمیز، نمادین و کم خطر امثال، بخوبی بازتاب یافته­است و می­توان ناب ترین و صادقانه ترین سخنان عامه و خواص زیرک تاریخ را در آن­ها رصد کرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، با نگاهی کوتاه به فرهنگ سیاسی ایران و با بررسی ضرب­المثل­های عامیانه­ای که مستقیماً به موضوع حکومت و سیاست (دو قوۀ مجریه و قضاییه) مربوطند، می­کوشد ابعاد گونه­گون مسأله را واکاود و نشان دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Governorship and Policy in the Iranian Proverbs

نویسندگان [English]

  • bahador bagheri 1
  • Sadina Amini 2
1
2 Faculty Member of Islamic Azad University, AzadShahr branch
چکیده [English]

The history of Iran is the history of dictatorship and despotism of kings and rulers who just believe in people’s duty not right. Though people could not say their opinion or opposition against them, Iranian proverbs are full of their views on the governorship and policy. Proverbs are the creativity of both elite poets and writers and ordinary people, in which there are many comments and ideas that cannot appear in the formal literature but with ironical, symbolic or satiric color. Governorship and policy is one of the important themes in these proverbs, which speak about the bilateral duties of rulers and people and the characteristics of good and bad kings In proverbs we can see the most sincerely statements of intelligent people about them. This paper debates governorship and policy in the Iranian proverbs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Governorship
  • Policy
  • Political Culture
  • Iranian Proverbs
  • folklore
  • sociological criticism

مراجع

احمدوند، شجاع (1374) «ساختار اقتدارطلب حکومت­های پادشاهی در ایران و عدم تشکیل فرهنگ سیاسی مشارکتی»،راهبرد، پاییز، ش 8، صص 45 تا 70.
پورعظیمی، سعید و قهرمانی ارشد، مصطفی (1391) «پیش­زمینه­های استبدادپذیری در امثال فارسی»، نقد ادبی، س5، ش 20، زمستان، صص 73-98.
پورنامداریان، تقی (1386) رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی، تهران، علمی و فرهنگی.
حقیقت، صادق  و علیزاده، محسن (1386) «آسیب شناسی فرهنگ سیاسی ایرانیان»، بازتاب اندیشه، تیر، ش 87، صص 27 تا 35.
دهخدا، علی‌اکبر (1361) امثال و حکم، ‌تهران، ‌امیرکبیر.
دهقانیان، جواد (1390) «بررسی کارکرد قدرت و فرهنگ سیاسی در کلیله و دمنه»، پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، بهار، ش 9، صص 91 تا 104.
رزاقی، سهراب (1375) «مؤلفه های فرهنگ سیاسی ما»، نقد و نظر، تابستان و پاییز، ش 7 و 8، صص 200 تا 213.
ذوالفقاری، حسن (1388) فرهنگ بزرگ ضرب المثل های ایرانی، تهران، معین، چاپ اول.
ذوالفقاری، حسن (1389) «مطالعۀ جنبه­های اجتماعی و آداب و رسوم صوفیه با تکیه بر مثل­های فارسی»، انسان­شناسی، ش 13، س8، پاییز و زمستان.
 ذوالفقاری، حسن (1386) «هویت ایرانی و دینی در ضرب­المثل­های فارسی»، مطالعات ملی، تابستان، ش 30، صص 27 تا 52.
رضاقلی، علی (1377) جامعه­شناسی خودکامگی (تحلیل جامعه­شناختی ضحاک ماردوش)، تهران، نشر نی، چاپ هفتم.
زیباکلام، صادق (1383)ما چرا ما شدیم؟ (ریشه یابی علل عقب­ماندگی در ایران)، تهران، روزنه، چاپ دوم.
سریع­القلم، محمود (1386) فرهنگ سیاسی ایران، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
قادری، حاتم (1375) «صورت­های مثالی و موازین گفتاری در فرهنگ سیاسی: مطالعۀ موردی ایران»، نامۀ فرهنگ، پاییز، ش 23، صص 42 تا 51.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار