تحلیلی دربارۀ تنوع قومی و هویت ایرانی از نظرگاه تاریخی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در کشور کهن سال ایران، به رغم پاره­ای تغییر و تحولات در طول تاریخ، همواره گروه­های متفاوتی زندگی کرده­اند که در چارچوب جغرافیایی آن، خود را ایرانی نامیده­اند. بکار بردن لفظ آریایی برای این مردم از سوی داریوش هخامنشی، قبایل امپراتوری را از دیگر قبایل متمایز ساخت، اما، توفیق حکومت هخامنشی در ایجاد واحد سیاسی یگانه متمرکز در تمامی سطوح اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، نمی­توانست پدید آورندۀ هویتی فراگیر باشد. در واقع، آنچه موجب همبستگی میان مردم اقصی نقاط امپراتوری می­شد، بیش از هر چیز هدفِ دفع دشمنان مشترک بود و در هر شکست و اشغال درازمدت سرزمین توسط بیگانگان، تمایل به دفع آنها در تقویت همبستگی و رشد هویت مشترک تأثیرمی­گذاشت. همچنین، از سوی دیگر، فتوحات سرزمینی امپراتوری، با فزونی افتخار ایرانی بودن به تقویت هویت ایرانی کمک کرد. در طول تاریخ، با از میان رفتنِ تدریجی تعارض­های فرهنگی اقوام، مؤلفه­های مشترک هویتی رشد یافتند و از چند قرن پیش زمینه­های پدید آمدن هویت ملی را که بیش از هر چیز بر پایه دین قرار داشت فراهم ساختند. در کنار این مؤلفۀ هویتی باید به نقش برجسته اسطوره­ها و تاریخ مشترک نیز اشاره کرد.   

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of ethnic diversity and Iranian identity from historical perspective

نویسنده [English]

  • mehrdad nooraee
Associate professor, Institute for Humanity and Cultural Studies
چکیده [English]

In spite of some changes and developments in the history of Iran, different groups of peoples have lived in this geographical context, and have called themselves Iranian. Using the term ‘Aryan’ to the people by Darius the Great, distinguished the imperial clans from other tribes, however, the success of the Achaemenid government in creating a single political unit at all economic, political and cultural levels, could not create an inclusive identity. In fact, what foremost led to solidarity among people all over the empire, was the goal of repelling common enemies, and in every time that they were defeated and their land was occupied by aliens, their tend to repel them, intensified the solidarity and developed a common identity. The territorial conquests of the empire, on the other hand, increased the sense of pride of being Iranian, which in turn strengthened Iranian identity. Through the gradual disappearance of cultural conflicts among Iranian ethnic groups during many years, common components of identity developed, and from a few centuries ago, provided the grounds to emergence a national identity, which was primarily based on religion. In addition to this identity component, the prominent role of Myths and shared history should not be neglected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ethnicity
  • National
  • Ethnic identity
  • National Identity
  • ethnic diversity
-­ انتظار، مسعود. گون آذتی وی و تشدید مبارزه با ماهواره، در ایران اسلامی Daybak. Com 1385/6/16
-­ آشوری، داریوش. ما و مدرنیت، انتشارات مؤسسۀ فرهنگی صراط، تهران، 1376
-­ جوکار، محمد صادق. هویت و ملیت ایرانی اسلامی، در فرخنای تاریخ www.rouznamakتاریخ bloyfa.com 1386/03
-­ رمضان­زاده، عبدالله. هویت ایرانی اسلامی، مرکز انتشارات آثار شریفی، تهران، 1361
-­ کراووسکی، دورتیا. احیای نام ایران در عهد ایلخانیان معنوی، ترجمۀ علی بهرامیان، فصلنامۀ تاریخ و روابط خارجی، شماره 1، 1378
-­ ممتحن، حسینعلی. نهضت شعوبیه، جنبش ملی ایرانیان در برابر خلافت اموی و عباسی، تهران، انتشارات باورداران، 1398
-­ وکیلی، شروین. داریوش دادگر، نظم هخامنشی و ظهور هویت ایرانی، نشر نورآفرین، تهران، 1390
-­ ELIOU, Marie. Enseignement et formation de la conscience nationale en République Populaire de Congo, Thèse de troisième cycle, université de Paris v, 1975
-­ ERASSOV, Boris. La personnalité culturelle dans les idéologies du Tiers-Monde, in Revue Diogène, Avril-Juin, 1972
-­ DES BOUSSES, Héléne. Sur la question nationale-Présentation des texts de Staline, in introduction à l’oeuvre théorique de Staline, Editions Norman Béthune, Tom 1
-­ FINKIELKRAUT, Alain. La défaite de la pensée, Editions Gallimard, Paris, 1988
-­ FOULADVANDE, Hamed. Introduction historique à l’étude de la Révolution iranienne, Thèse de troisième cycle, E.E.S.S., 1980
-­ GROUSET, René. Les civilisation de l’Orient, Tome I-L’Orient, Editions Gres et Cie, 1929
-­ MICHAUD, Guy. Structure et fonction de l’éthnotype, in Identités collectives et relation inter-culturelles, Ouvrage Collectif, Editions Complexe, Bruxelles, 1978
-MOREAU DE BELLAING, Louis. Identité collective et champ social, in Identités collectives et travail social, Ouvrage collectif, Editions Privat, Toulouse, 1979
-­ PASSERIN D’ENTRIVE, Alexandre, Frédéric. CHABOD et l’idée de nationalité, in Annales de philosophie politique, 1969
- RUPP, Peter. Anthropologie et histoire de l’identité nationale, in identités collectives et changements sociaux, Ouvrage collectif, Editions Privat, Toulouse, 1980
-­ SHFER, Boyd-c. Le Nationalisme, Mythe et réalité, traduit de l’anglais, Editions Payot, Paris, 1946
-­ SIGUAN-SOLLER, Miguel. Bilinguisme et identités personnelles, in Identites collectives et changements sociaux, Ouvrage Collectif, Editions Privat, Toulouse, 1980
-­ SOULET, Marc-Henry. Identité collective, résistance au changement et rapports de sociabilité dans les sociétés rurales, in Identités collectives et changement sociaux, Ouvrage Collectif, Editions Privat, Toulouse, 1980