بازتاب مشارکت اجتماعی در بوستان سعدی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

2 دکترای زبان و ادبیات فارسی ، مدرس دانشگاه فرهنگیان

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه ایلام

چکیده

«سرمایه‌ی‌اجتماعی» از مفاهیم مهمّ جامعه‌شناسی است و درسایر علوم نیز به آن توجّه شده، روابط اجتماعی اساس این رویکرد است و از آن به عنوان سرمایه‌ای در کنار سایر انواع سرمایه(انسانی، مادّی، فیزیکی و غیره) نام می‌برند. سرمایه‌ی اجتماعی سه مؤلّفه‌ی هنجارگرایی، اعتماد و مشارکت دارد. مبانی و اصول این نظریه در نظر اندیشمندان قدیم وجود داشته‌؛ ازجمله سعدی بواسطه‌ی سفرهای متعدد و نشست‌وبرخاست با افراد مختلف، با زیر و بم زندگی جوامع عصر خویش آشنایی داشته و برای رسیدن به جامعه‌ی آرمانی نظریه‌ای جامع دارد که در بوستان آمده‌است. بوستان اثری تعلیمی- اخلاقی است و این پژوهش برای آشنایی با نظر اجتماعی سعدی، مؤلّفه‌ی مشارکت را  در بوستان به شیوه‌ی اسنادی همراه با تحلیل محتوا بررسی نموده و نشان داده که جایگاه بسامدی مؤلّفه مشارکت در بوستان بعد از هنجارگرایی و اعتماد قراردارد. از بین شاخص‌های آن، مشارکت اجتماعی بالاترین بسامد را داشته و از نظر نوع مشارکت، مشارکت برون‌سویه که نشانه‌ی روابط عاطفی جامعه‌ی مطلوب سعدی است، دارای بیشترین فراوانی است و بعد از آن مشارکت درون سویه قرار می‌گیرد. مشارکت بر اساسِ تقسیم کار- مشارکت تخصصی-  دارای بسامد صفر بوده است و این یافته با ویژگی‌های جامعه تمایز‌نیافته عصر سعدی همخوانی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection of social participation in Sa'di's Boostan

نویسندگان [English]

  • Ali Garavand 1
  • Ali Mohammad Sohrabnejad 2
  • YarMohammad Ghasemi 3
1 Department of Persian Language and Literature Ilam University
2 PhD of Persian Language and Literature، The Instructor of farhangian University
3 Department of Sociology Ilam University
چکیده [English]

Social Capital is one of the important sociological approaches and has been the concern of other sciences too. The basis of this approach is social relations which has been defined as a capital alongside other types of capitals ( human, material, physical, and etc). Social capital has three characteristics of normativism, trust, and cooperation. The basics and principals of this theory dates back to the ancient intellectual's views including Soidi who has introduced his comprehensive theory for the achievement of the utopian society found on his frequent journeys, interaction with different people, and familiarity with the nuances of his era's societies. Boostan is an ethical – educational work. Relying on familiarity with sadi's social ideas and using documentation method this research has qualitatively and quantitatively analyzed Sadi's participation feature in Boostan and revealed that Sadi's frequency of participation in Boostan lags behind trust and normativism characteristics. It revealed that social participation had thehighest frequency. Relying the types of participation, the outward orientation participation which is an indicator of affective relation in Sadi's desired society has the most frequency and is placed after the reciprocal cooperation. Participation based on responsibilities sharing the specialized participation showed no frequency and this findings is congruent with other indicative societies of Sadi's era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sa'di
  • Boostan
  • Sociology
  • social capital
  • Social Participation
- احمدی انارمرزی، ارسلان(1390)، «بررسی مؤلّفه­های سرمایه‌ی‌اجتماعی در تاریخ بیهقی و قصاید ناصر خسرو» پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد، استاد راهنما مرتضی محسنی، دانشگاه بابلسر.
- ازکیا، مصطفی وغلامرضاغفاری(1380)، توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نشر نی.
- انوری، حسن(1393)، فرهنگ روز سخن، انتشارات سخن، چاپ نهم.
- پاتنام، روبرت(1380)، دموکراسی و سنت ‌های مدنی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران، روزنامه سلام.
ـــــــــــــــ(1389). «جامعه برخوردار، سرمایه‌ی‌اجتماعی و زندگی عمومی »مجموعه مقالات سرمایه‌ی اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، چاپ سوم، تهران: شیرازه.
_________ (1392)، دموکراسی و سنت ‌های مدنی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات. جامعه‌شناسان.
- تاج­بخش، کیان(1389)، سرمایه‌ی‌اجتماعی، انتشارات شیرازه، چاپ سوم.
- رکابدار، لیلا(1390) بررسی مؤلّفه­های سرمایه‌ی اجتماعی در داستان نامه بهمنیاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محسنی، مرتضی، بابلسر، دانشگاه مازندران.
-زارع شاه‌آبادی، اکبر و محمد نوریان نجف(1391)، /«بررسی رابطه‌ی اعتماد اجتماعی با مشارکت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه یزد»، دو فصل نامه جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، شماره اوّل، صص69-47.
- جاوید، محمدجواد و اصغر ایزدی جیران(1389)، سرمایه‌ی‌اجتماعی و وضعیت آن در ایران، انتشارات مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- خلیلی، محسن(1387)، «سرمایه‌ی‌اجتماعی در تاریخ بیهقی»، مجله‌ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال چهل و یکم، شماره پی در پی 160صص73- 151.
- خورسندی طاسکوه، علی(1389)، «سرمایه‌ی‌اجتماعی و آموزش سرمایه زا »، سرمایه‌ی‌اجتماعی و وضعیت آن در ایران، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- سعدی، شیخ مصلح الدین(1393) بوستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ دوازدهم، تهران: خوارزمی.
 
- فوکویاما، فرانسیس(1379)، پایان نظم(بررسی سرمایه‌ی‌اجتماعی و حفظ آن)، مترجم: غلام عباس توسلی، تهران انتشارات جامعه‌ایرانیان.
- فیروزآبادی، سیداحمد و حسین ایمانی جاجرمی(1385)، «سرمایه‌ی‌اجتماعی و توسعه‌ی اقتصادی- اجتماعی در کلان شهر تهران»، رفاه اجتماعی، شماره 23، صص224- 197.
-  فیلد، جان(1385).سرمایه اجتماعی، ترجمه احمدرضا اصغر پور، مشهد: دانشگاه فردوسی.
-قاسمی، وحید و همکاران(1385)، «سطح بندی سرمایه‌ی‌اجتماعی در شهرستان‌های استان اصفهان» رفاه اجتماعی، شماره23، صص48- 225.
-کوئن، بروس1370)، درآمدی به جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، نشر فرهنگ معاصر.
- گیدنز، آنتونی(1390) پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر مرکز، چاپ ششم.
- متفکرآزاد، محمّدعلی و همکاران(1393)، «بررسی رابطه‌ی بین سرمایه‌ی‌اجتماعی و بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران» دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، سال سوم، شماره اوّل، صص 163-139.
- محسنی، مرتضی(1392)، «ماهیت و جایگاه انواع مشارکت در ضرب المثل‌های داستان نامه‌ی بهمنیاری»فصلنامه مطالعات توسعه فرهنگی اجتماعی، دوره دوم، شماره1، صص127-101.
- مشایخی، حمید رضا و ارسلان احمدی انارمرزی(1390)، «نقدسرمایه‌ی‌اجتماعی و ضد سرمایه‌ی‌اجتماعی درشعرداروگ وآی‌آدم‌ها‌ینیما و سرود باران بدر‌ شاکرسیاب»مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 2، صص66- 139.
- موسوی، میر طاهر(1385)، «مشارکت اجتماعی یکی از مؤلّفه های سرمایه‌ی‌اجتماعی»رفاه اجتماعی، شماره 23، صص92- 67.
- نصراصفهانی، علی و همکاران(1390)، «بررسی سرمایه‌ی اجتماعی سازمانی درسازمان­های خدماتی استان اصفهان (بارویکرد آموزه­های مدیریت در آثار سعدی)»مجله­ی جامعه شناسی کاربردی دانشگاه اصفهان، دوره 22، شماره1(پیاپی41)، صص 134-107.
-یزدان‌پناه، لیلا(1386)، «موانع مشارکت اجتماعی شهروندان تهران» رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26، صص 104-85.
- Putnam.R.D,(2000),Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York: SI