بررسی جامعه‌شناختی رمان‌های جزیره سرگردانی و کولی کنار آتش

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استاد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

از زمان انتشار رمان سووشون، رمان‌نویسان معاصر زن ایرانی، با خلق قهرمانان زن و حتی گاه یک ضد قهرمان، بحران‌های سنتی رمان ادبی ایران را به چالش کشیدند. دو نویسنده مورد بحث؛ بحران‌های اجتماعی و هویتی زنان را در قالب‌های روایی منحصربه فرد شان، به‌خوبی بازنمایی کرده‌اند؛ و در عین حال فرایند گذار جامعه از صورتی سنتی به صورتی مدرن را به تصویر کشیده‌اند. در این مقاله برآنیم تا بر اساس نظریه‌ی جامعه‌شناسی ادبیات لوسین گلدمن به تحلیل رابطه‌ی اثر هنری، خالق اثر و همچنین جامعه‌ای که خالق در آن زندگی می‌کند، پرداخته؛ و در صورت امکان به شکلی تطبیقی، این جنبه‌ها را با یکدیگر مقایسه کنیم. در این خصوص با محور قرار دادن رابطه فرد و اجتماع، بحران‌ها و تضادهای اجتماعی و هنجارهای مسلط بر جامعه ایرانی، به تحلیلی جامعه‌شناسانه از مفاهیم اجتماعی عنوان‌شده خواهیم پرداخت. رمان جزیره سرگردانی توانسته است نقطه نظرهای مختلفی از زندگی اجتماعی زنان در ایران، و همچنین هنجارهای فرهنگی و اجتماعی را بازنمایی کند، که به شکلی تاریخ با این کشور گره خورده است. روانی‌پور هم به‌خوبی توانسته است تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی جامعه را با تلفیق با زیست‌بوم منطقه جنوب در قالب شخصیت دختر کولی به تصویر بکشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of the Novels, “Wandering Island” and “Gypsy by the Fire”

نویسندگان [English]

  • Roozbeh Moradi 1
  • Bahman Zandi 2
  • Maryam Sadat Ghiasian 3
1 PhD Student of Linguistics, Payame Noor University (PNU), Tehran, Iran
2 Professor in Linguistics, department of Linguistics, Payame Noor University (PNU), Tehran, Iran
3 associate Professor, Department of Linguistics, Payame Noor University (PNU), Tehran, Iran
چکیده [English]

Since the publication of the novel “Savushun”, contemporary female novelists have challenged the traditional crises of Iran’s literary novels via creating female protagonists and even, occasionally, an antagonist. The two studied authors have very well represented the social and identity crises of the women within formats unique to them and, in the meanwhile, they have depicted the process of the society’s transition from its traditional to modern forms. The present article intends analyzing the relationships between the literary work, the creator of the work as well as the society wherein the author lives based on sociological literature theory proposed by Lucian Goldman followed by the comparative analysis of these aspects, if possible. In doing so, pivoting about the relationship between the society and the community, the social crises and conflicts and the norms governing the Iranian society, the sociological investigation of the mentioned social concepts will be carried out. The novel “wandering island”, has been successful in representing various viewpoints regarding the social life of women in Iran as well as the social and cultural norms that are somehow interwoven with the history of this country. Ravanipour, as well, has been able to portray the rapid social and cultural changes in conjunction with the southern regions’ ecosystem within the cast of a character named gypsy girl.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literature
  • Novel
  • Sociology of Literature
  • Lucien Goldman
  • Simin Daneshvar
  • Moniro Ravanipour
  1. اسکارپیت، روبر. (1376). جامعه‌شناسی ادبیات، ترجمه مرتضی کتبی. تهران: انتشارات سمت.
  2. براهنی، رضا. (1368). قصه‌نویسی. تهران: نشر البرز.
  3. پوینده، محمدجعفر. (1377). درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. تهران: انتشارات نقش جهان.
  4. پوینده، محمدجعفر (1381) جامعه، فرهنگ، ادبیات، لوسین گلدمن، تهران: نشر چشمه
  5. تبریزی، بهروز. (1351). در شناخت ادبیات و اجتماع. تهران: انتشارات کتاب نمونه.
  6. دانشور، سیمین. (1372).  جزیره سرگردانی. تهران: انتشارات خوارزمی.
  7. دیچز، دیوید. (1366). شیوه‌های نقد ادبی، ترجمه محمدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی. تهران: انتشارات علمی.
  8. روانی‌پور، منیرو. (1378). کولی کنار آتش. تهران: نشر مرکز.
  9. زرافا، میشل. (1368). ادبیات داستانی، رمان و واقعیت اجتماعی، ترجمه نسرین پروینی. تهران: انتشارات فروغی.
  10. سارتر، ژان پل. (1370). ادبیات چیست؟، ترجمه ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. تهران: انتشارات کتاب زمان.
  11. سرشار، محمدرضا. (1378). ورود نـویسنده به ساحت داستان‌، ماهنامه‌ی ادبیات‌ داستانی، شماره‌ی‌ 51‌، 58-73.
  12. شریعتمداری، علی. (1364). فلسفه. تهران: جهاد دانشگاهی.
  13. صفایی، سهیلا و عزیزی، ناهید. (1390). شخصیت‌های محوری زن در کولی کنار آتش منیرو روانی‌پور و خواب زمستان گلی ترقی، حافظ، شماره ۹۱، 80-83.
  14. طباطبایی، محیط. (1378). کارل مارکس: زندگی و دیدگاه‌های او. تهران: نشر اختران.
  15. علایی، مشیت. (1380). نقد ادبی و جامعه‌شناختی. کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 46 و 47، 20-33.
  16. کوثری، مسعود (1379)  تأملاتی در جامعه شناسی ادبیات، چاپ اوّل، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران
  17. گرانت، د. (1379). رئالیسم، ترجمه حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
  18. گریس ولد، وندی. (1383). حرکت‌های اخیر در جامعه‌شناسی ادبیات، ترجمه نازنین میرزابیگی، مجله پیک نور علوم انسانی، شماره سوم، سال دوم، 137-147.
  19. لوکاچ، جورج. (1380). نظریه رمان، ترجمه حسن مرتضوی. تهران: نشر قصه.
  20. محمدی شکوری، اعظم (1392) بررسی سیر تحول سبک سیمین دانشور در رمان های سه گانۀ سووشون، جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
  21. میرصادقی، جمال. (1380). عناصر داستان. ویرایش سوم، تهران: انتشارات سخن.
  22. وارد، گلن. (1387). پست‌مدرنیسم، ترجمه‌ی قادر فـخررنجبری و ابـوذر کرمی. تهران: ماهی.
  23. ولک، رنه (1377). تاریخ نقد جدید (جلد چهارم)، ترجمه سعید ارباب شیرانی. تهران: انتشارات نیلوفر.
  24. یونسی، ابراهیم. (1369). هنر داستان‌نویسی. تهران: انتشارات نگاه.