تاثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی شهری؛ رویکردی اجتماعی در برنامه ریزی محلات تاریخی؛ نمونه موردی بافت تاریخی شهر تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری شهرسازی، دانشگاه بوعلی سینا،همدان

2 دانشیار شهرسازی، دانشگاه بوعلی سینا، نویسنده مسئول

چکیده

یکی از مهم‌ترین معضلات در بازآفرینی بافت تاریخی شهرها، کاهش مستمر جمعیت ساکن و کیفیت زندگی در این گونه بافت‌ها می‌باشد. مهم‌ترین راهبرد در طرح‎های توسعه شهری توجه به ابعاد کالبدی و اجتماعی کیفیت زندگی ساکنان به منظور تشویق ساکنان جهت ادامه سکونت در بافت های تاریخی بوده است. در پژوهش حاضر از طریق ارزیابی کیفیت ذهنی ساکنان به نقش سرمایه اجتماعی در کیفیت زندگی منطقه 12 تهران پرداخته شده است. برای این منظور از طریق روش معادلات ساختاری و توزیع 420 پرسشنامه بین ساکنان محلات تاریخی تهران (محلات حصار صفوی) به ارزیابی ارتباط بین سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی ساکنان پرداخته شده است. روایی پرسشنامه به تأیید 12 نفر از متخصصان عرصه کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی رسیده است. نتایج بررسی نشان دهنده وجود ارتباط معنادار بین این دو حوزه مفهومی است. برازش مناسب مدل و ضریب همبستگی 0.59  نشان دهنده ارتباط بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی ساکنان در سطح محلات تاریخی تهران در سطح اطمینان 99 درصد است. در نتیجه توجه به ارتقاء شاخص‌هایی چون اعتماد، مشارکت شهروندی، پیوندهای همسایگی و شبکه‌های اجتماعی بتواند نقش مؤثری در ارتقاء کیفیت زندگی شهری داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social capital and its effect on urban quality of life; social approach in the planning of historical neighborhoods; case study: The historical district of Tehran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Yazdanpanah Shahabadi 1
  • Hasan Sajadzadeh 2
1 Bu-Ali Sina University
2 Bu ali sina university- Faculty of Art & Architectur
چکیده [English]

One of the most important challenges in regeneration of historical Zone of Tehran is the persistent decline of the resident and the reduction of life standards. So far, in urban development plans, increasing the objective dimensions of residents' quality of life is the most regular strategy in order to encourage them to remain in this zone. However, in the present study, a significant relationship between subjective dimensions of resident’s quality of life and their social capital is observed.  This relation is examined by using structural equation modeling. For examination this relationship 389 questionnaires were distributed among residents. As a result, it seems besides of paying attention to the objective dimensions of urban quality of life, the promotion of indicators such as trust, participation, neighborhoods bonding and social networks can play an effective role in improving the quality of urban life. It has led to increased willingness of residents to remain in this zone. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • subjective quality of urban life
  • social capital
  • structural equation model
  • desire to remain in the place
  • district 12 of Tehran

مراجع

  1. منابع فارسی:

             1-        براتی، ناصر؛ یزدان پناه شاه آبادی، محمدرضا(1390). «بررسی ارتباط مفهومی سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری، نمونة موردی: شهر جدید پردیس» ، جامعه پژوهشی فرهنگی، 2، 1، 49-25.

             2-        تاجبخش، کیان و دیگران (1384). س‍رم‍ای‍ه‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌: اع‍ت‍م‍اد، دم‍وک‍راس‍ی‌ و ت‍وس‍ع‍ه‌، چاپ اول، تهران: شیرازه.

             3-        حبیبی، سید محسن؛ هورکارد، برنارد (1384). اطلس کلانشهر تهران، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری (شهرداری تهران)

             4-        خاکی، غلامرضا(1379). روش تحقیق در مدیریت، چاپ اول، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.

             5-        سرمد، زهره و دیگران (1381). روش­های تحقیق در علوم رفتاری، چاپ ششم، تهران: انتشارات آگاه.

             6-        غفاری، غلامرضا، اونق، نازمحمد (1385). سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی. مجلة مطالعات اجتماعی ایران, 1(1)، 159-199.

             7-        مرکز آماری ایران (1396). سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، تهران.

             8-        مهندسین مشاور باوند (1385). طرح تفصیلی منطقه 12 شهر تهران، تهران: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.

             9-        نوغانی، محسن، اصغرپور، احمدرضا، کرمانی، مهدی و شیما صفا (1387). کیفیت زندگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد.  مجله علوم اجتماعی، 5 (1)، 111- 140. 

           10-       وصالی, سعید, توکل, محمدمهدی. (1391). بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی در شهر تهران. مجلة مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری), 2(2), 197-220.

    منابع انگلیسی:

    1. Coleman, J. S. (1990) Foundations of Social Theory. Cambridge, MA, and London: The Belknap Press of Harvard University Press.
    2. Eckersley, R. (1999, October). Measuring well-being: Material progress and quality of life. In Keynote address to Made to Measure Conference Council of Social Service of NSW.
    3. Grootaert, C. (Ed.). (2003). Measuring social capital: An integrated questionnaire (No. 18). World Bank Publications.
    4. Haas, B. K. (1999). A multidisciplinary concept analysis of quality of life. Western journal of nursing research, 21(6), 728-742.
    5. Hamdan, H., Yusof, F., & Marzukhi, M. A. (2014). Social capital and quality of life in urban neighborhoods high density housing. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 153, 169-179.
    6. Han, J., Liang, H., Hara, K., Uwasu, M., & Dong, L. (2016). Quality of life in China's largest city, Shanghai: A 20-year subjective and objective composite assessment. Journal of Cleaner Production.
    7. Helliwell, J. F., Huang, H., & Wang, S. (2014). Social capital and well-being in times of crisis. Journal of Happiness Studies, 15(1), 145-162.
    8. Holtgrave, D. R., & Crosby, R. A. (2003). Social capital, poverty, and income inequality as predictors of gonorrhoea, syphilis, chlamydia and AIDS case rates in the United States. Sexually transmitted infections, 79(1), 62-64.
    9. Inglehart, R., Basanez, M., & Menendez Moreno, A. (1998). Human values and beliefs: A crosscultural sourcebook: Political, religious, sexual, and economic norms in 43 societies. Findings from the 1990–1993 World values survey. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press.
    10. Jacobs, J. (1961). Thedeath and life ofgreat American cities. New York: Vintage.
    11. Jany-Catrice, F., & Marlier, G. (2013). Regional indicators of well-being: The case of France. In Community Quality-of-Life Indicators: Best Cases VI (pp. 19-44). Springer, Dordrecht.
    12. Lee, S., & Guhathakurta, S. (2013). Bridging environmental sustainability and quality of life in metropolitan Atlanta’s urban communities. In Community Quality-of-Life Indicators: Best Cases VI (pp. 207-231). Springer, Dordrecht.
    13. Leyden, K. M. (2003). Social capital and the built environment: the importance of walkable neighborhoods. American journal of public health, 93(9), 1546-1551.
    14. Li, Y., Pickles, A., & Savage, M. (2005). Social capital and social trust in Britain. European sociological review, 21(2), 109-123.
    15. Low, C. T., Stimson, R., Chen, S., Cerin, E., Wong, P. P. Y., & Lai, P. C. (2018). Personal and neighbourhood indicators of quality of urban life: a case study of Hong Kong. Social Indicators Research, 136(2), 751-773.
    16. Marans, R. W. (2015). Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future linkage opportunities. Habitat International, 45, 47-52.
    17. Marans, R. W., & Stimson, R. (2011). An overview of quality of urban life. In Investigating quality of urban life (pp. 1-29). Springer, Dordrecht.
    18. McAslan, D., Prakash, M., Pijawka, D., Guhathakurta, S., & Sadalla, E. (2013). Measuring quality of life in border cities: The border observatory project in the US-Mexico border region. In Community quality-of-life indicators: Best cases VI(pp. 143-169). Springer, Dordrecht.
    19. Petrosillo, I., Costanza, R., Aretano, R., Zaccarelli, N., & Zurlini, G. (2013). The use of subjective indicators to assess how natural and social capital support residents’ quality of life in a small volcanic island. Ecological Indicators, 24, 609-620.
    20. Putnam, R. D., Leonardi, R., & Nanetti, R. Y. (1994). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton university press.
    21. Roberts, P., Sykes, H., & Granger, R. (Eds.). (2016). Urban regeneration. Sage.
    22. Santos, L. D., & Martins, I. (2013). The Monitoring System on Quality of Life of the City of Porto. In Community Quality-of-Life Indicators: Best Cases VI (pp. 77-98). Springer, Dordrecht.
    23. Woolcock, M., & Narayan, D. (2000). Social capital: Implications for development theory, research, and policy. The world bank research observer, 15(2), 225-249.

     

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار