ترجمه، کنشی سیاسی: بررسی موردی داستان‌های ترجمه‌ای مجلۀ کتاب هفته در آغاز دهۀ 40 شمسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران

2 استادیار گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.30465/scs.2024.49164.2864

چکیده

ترجمه فعالیتی اجتماعی و عاملیت‌بخش است. افراد دخیل در ترجمه به‌واسطۀ نقشی که در انتخاب، تولید، و انتشار آثار ترجمه‌ای دارند از عاملیت برخوردارند، حال‌آنکه در برهه‌هایی خاص از تاریخ این عاملان می‌توانند در نقش کنشگر ظاهر شوند. پژوهش پیش‌رو، از منظر جامعه‌شناسی ترجمه و با نگاهی تاریخی، به بررسی انتخاب‌های ترجمه‌ای سردبیران مجلۀ کتاب هفته، در نقش عاملان ترجمه، می‌پردازد تا از این راه ابتدا به نیت آنها از انتشار این ترجمه‌ها پی برد و سپس دریابد که آیا می‌توان آنها را کنشگر دانست یا خیر. کتاب هفته از جمله تأثیرگذارترین نشریات دورۀ پهلوی دوم بود که از مهر 1340 تا آذر 1342 با سردبیری احمد شاملو، علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی و به‌آذین در 104 شماره به چاپ رسید. بررسی 397 داستان ترجمه‌ای منتشرشده در این مجله حاکی از گرایش اصلی سردبیران آن به چاپ آثار نویسندگان مارکسیست و سوسیالیست، به‌ویژه عزیز نسین، است. براساس یافته‌های این پژوهش، سردبیران کتاب هفته از گشایش سیاسی نسبیِ اوایل دهۀ 40، که پس از خفقان شدید سال‌های بعد از کودتای 1332 به‌وجود آمد، برای اشاعۀ دیگربارۀ آرمان‌های چپ در ایران استفاده کردند. در حقیقت ترجمه برای آنها ابزاری برای کنشگری سیاسی شد و از آن برای مبارزه با حکومت پهلوی بهره جستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Translation as a Political Act: The Case of Translated Stories of Ketab-e Hafteh in the early 1960s

نویسندگان [English]

  • Zahra Atefmehr 1
  • Samar Ehteshami 2
1 Assistant Professor, Department of English Translation Studies, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of English Translation Studies, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Translation is a social activity that empowers individuals engaged in the process, granting them agency through their roles in selecting, producing, and disseminating translated works. However, at specific historical periods, these agents may assume the role of activists. The present study, from the perspective of the sociology of translation, investigates the translation choices made by the editors of Ketab-e Hafteh to determine whether the politically sensitive climate of the early 1960s transformed these individuals from translation agents into activists. Ketab-e Hafteh, regarded as one of the most influential periodicals of the second Pahlavi era, was published in 104 issues from October 1961 to November 1963 under the editorship of Shamlou, Hajseyedjavadi and Beh-Azin. Analysis of 397 translated stories of this periodical indicates a significant preference among its editors for works by Marxist and socialist authors. Findings of the study suggest that the editors of Ketab-e Hafteh used the relative political openness of the early 1960s to promote leftist ideals in Iran. In doing so, they acted as activists, transforming translation into a political tool used to oppose the Pahlavi regime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The second Pahlavi
  • Ketab-e Hafteh
  • Shamlou
  • Beh-Azin
  • Hajseyedjavadi
  • activism
  • translation