نویسنده

• حمید تنکابنی

دکترای مدیریت دولتی و عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

نظم و قاعده ورزی - به مثابه یکی از ارکان امور مدیریت و سازمان - در اساس مولود و محصول «قانون» به عنوان، مهم‌ترین محک سنجش امور و پدیده‌های جاری جوامع، و قانون باوری است. در جوامع اروپایی، وجود قوانین و رویه‌های حقوقی، حتی در دوره‌‌های تاریخی حاکمیت سلطنت مطلقه، موجد پدید آمدن و غلبة روح قانون‌مداری در اکثر جنبه‌‌های حیات زندگی و هم‌چنین در عرصة مطالعات و نظریه‌های علمی در حوزه‌های گوناگون و ازجمله علوم اجتماعی و مدیریت گردید. حال آنکه در ایران، به دلیل وجود حکومت‌های استبدادی و خودکامه پادشاهی و فقدان «قانون»، همواره روحیه و عادت قانون گریزی و قانون ستیزی، در ابعاد گوناگون زندگی اجتماعی، به ویژه در اداره عمومی و کارکرد نظام دیوان سالاری، وجه غالب امور جاری جامعه گردید. روحی‌های که در دورة قاجار و پس از آن تداوم و تشدید یافت و حتی پدیدة انقلاب مشروطیت هم قادر به تحول بنیادین در آن نگردید. در واقع پرسش اصلی آنست که با توجه به اهمیت قانون و نظم در آرای دانشمندان حوزة علوم اجتماعی و مدیریت و ادارة امور، وضعیت قانون‌مداری و پیشینة آن در نظامات اداری دورة قاجار به چه نحو بوده است؟ در اثر حاضر کوشش شده است با بهره‌گیری از روش ساختمندگرا – که کنش و ساختار را توأمان مداخله‌گر در تبیین علمی پدیده‌های اجتماعی می‌شمارد – به پرسش پراهمیت یاد شده پاسخ داده شود.

کلیدواژه‌ها

• قانون
• نظم
• دیوان‌سالاری
• حکومت خودکامه
• دوره قاجار

عنوان مقاله [English]

Law and Order in Social Sciences and Management and Their Relevance to Administration of Iran During Qajar Period."

نویسنده [English]

• Hamid Tonkaboni

Assistant Professor of Public Administration, Institute of Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

Law and order is considered as the basis of administration, and its implementation as the criterion of evaluation. The prevalence of law and respect for it has been a touchstone in western countries even during the age of absolutism. Such orientation provided a favorable background for lawfulness in various realms in those regions. While in Iran because of the presence of dictatorial regimes, and ruling upon personal whims along with the lack of law and any respect for it, lawlessness prevailed. That in turn was translated into patterns of evading law in administration and ruling the country in general. This spirit set in the past which prevailed with full vigor during the Qajar period, even the constitutional revolution was not able to shake its foundation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Law
• Order
• bureaucracy
• Autocracy
• Qajar era