آشپزخانة مدرن و مفهوم اجتماعی ـ فرهنگی آن در زندگی خانوادگی قشر مذهبی ایران(نمونة موردی: شهر قم)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دکتری معماری، دانشگاه تهران

چکیده

ورود آشپزخانة مدرن به ایران و عمومی شدن آن در دهة 1330 مفهوم نوین «آشپزخانه به ‌منزلة قلب خانه» را وارد زندگی روزمرة زن ایرانی کرد. در این مقاله، از طریق پیمایش کیفی و تحلیل تطبیقی پاسخ‌ها، جنبه‌های گوناگون مفاهیم فرهنگی آشپزخانه در زندگی معاصر در قیاس با سبک پیشین زندگی مطالعه شده است. تمرکز این مطالعه بر خانواده‌های مذهبی در شهر قم بوده است. طی این بررسی مشخص شد که سه گسترة معنایی باید برای توضیح مفاهیم فرهنگی ـ اجتماعی آشپزخانه در زندگی زنان مسلمان ایرانی در نظر گرفته شود: از یک فضای شخصی با محرمیت ویژه (برای زنان) تا یک فضای زندگیِ خانوادگی، از یک فضای خدماتی تا یک فضای سرشار از روح زندگی، و از یک مکان مقدس تا یک مکان عادی که دارای تداعی‌های خاص خود در زندگی زنان مسلمان ایرانی است. نتیجه این‌که اکنون تصویر ایده‌آل از آشپزخانه در متن فرهنگی مورد بحثْ یک فضای شخصیِ زنانه و در همان حال، یک مکان موقتی و خصوصیِ خانوادگی است که البته فاقد همه‌جانبه بودن کیفیت فضای زندگی مربوطه تصور می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modern Kitchen and Its Socio-cultural Concept in the Family Life of Iranian Religious Families: A Case Study of the City of Qom

نویسنده [English]

  • Masud Nariqomi
چکیده [English]

Introduction of modern kitchen in Iran and its popularization from the 1950s brought new concept of “kitchen as heart of home” into the everyday life of Iranian women. In this article, through qualitative questionnaire and comparative analysis of responses, various aspects of cultural meaning of kitchen in the contemporary life in comparison with previous style have been studied. The focus of the study was on the religious families in the city of Qom. It was found that three ranges of meanings should be considered to explain socio-cultural concepts of kitchen in Iranian Muslim women’s life:  from personal space of special privacy (for females) to a living family space, from a utility space to a place of genuine life and from a sacred place to a profane one that has clear implications in the lives of Iranian Muslim women. As a result, it can be said that now the ideal picture of a kitchen in the examined cultural context is a female personal space and, at the same time, it is a temporary private family space which definitely does not have the quality of a collective living space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family space
  • Female space
  • Islamic–Iranian culture
  • Traditional kitchen (Matbakh)
  • Open-kitchen
  • Sacred space
  • The City of Qom