نسبیت فرهنگی و نقد آن با تأکید بر آموزه‌های قرآنی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور- رشته علوم قرآن و حدیث

2 استادیار دانشگاه فرهنگیان– مدرسی معارف اسلامی

چکیده

یکی از جنبه­های مهم و عام در دوران پست مدرنیسم نگاه نسبی­گرایانه به هر چیز از جمله فرهنگ است. از این رو بررسی مفهوم فرهنگ و سرنوشت تاریخی و عقاید و نظریات پیرامون آن هماره از دل مشغولی­های اصلی اندیشمندان جامعه­شناسی بوده است. نسبی­گرایی فرهنگی به معنای ارزشمند بودن همه فرهنگ ها و قوم مداری به معنای برتر دانستن فرهنگ جامعه و گروه خود، موافقان و مخالفان زیادی همراه با نظریات و نقدهای گوناگون به دنبال داشته است. این مقاله در پی آن است که با تحلیل نظریۀ نسبیّت فرهنگی و مفهوم مقابل آن، اطلاق یا نسبیّت فرهنگ مبتنی بر اصول دینی را مورد ارزیابی و سنجش و تحقیق قرار داده و با توجه به آموزه ها و تعالیم قرآنی، نگاه و منظر سومی را تحت عنوان حق­محوری پیش رو نهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

cultural relativism and its criticize with emphasis on the teachings of the Quran

نویسندگان [English]

  • Sayyed mostafa managheb 1
  • Ahmad reza basij 2
چکیده [English]

One of important aspects of post modernism period is relativist view to everything including culture. Therefore consideration of culture concept and historical destiny and opinions about that, has Preoccupied the mind of Sociology experts. The relativity theory considering all culture worthy and its opposite ethnicity supporting self society  have their own advocators and disagrees. Along with vatiey of criticizm. The purpose of this essay is –by analysis of cultural relativism and ethnocentrism- consider the absoluteness or relativity of the culture based on religious doctrine and present a third view and attitude under the title of "right-orientation".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • relativity
  • cultural relativism
  • ethnocentrism
  • quranic teachings
  • right-orientation

مراجع

  1. * قرآن کریم

    1. آخوند خراسانی، محمد کاظم (1407ق) فوائد الاصول، تحقیق: شمس الدین مهدی، تهران: وزارت ارشاد.
    2. .آراسته­خو، محمد (1370) نقد و نگرش بر فرهنگ اصطلاحات علمی – اجتماعی، تهران: گستره، اول.
    3. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1404ق) تحف العقول عن آل الرسول(ص)، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین، چاپ دوم.
    4. ادگرتون، رابرت (1383) باورها و اعمال سنتی، اهمیت فرهنگ، ترجمه: انجمن مدیریت ایران، تهران: امیرکبیر، چاپ اول.
    5. استیس، والترترنس (1377) دین و نگرش نوین، ترجمه: احمدرضا جلیلی، تهران: انتشارات حکمت، چاپ اول.
    6. بحرانی، سید هاشم، (1416ق) البرهان فی تفسیر القرآن، قم: الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة.
    7. بیتس، دانیل ، پلاک ، فرد (1387) انسان­شناسی فرهنگی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی، ششم.
    8. پلانتینجا، الوین. اوکیف، تری. لامنت (1380) جستارهایی در فلسفه دین، ترجمه مرتضی فتحی زاده، قم: انتشارات اشراق (دانشگاه قم) ، اول.
    9. ریچارد اچ، پاپکین. مقالة‌ مدخل‌ نسبی‌گرایی‌(Relativism) در دایرة‌ المعارف‌ دین، ویراسته‌ میرچاالیاده. ترجمه:‌ مجید محمدی‌ در کتاب‌ «دین، اینجا، اکنون»، تهران: نشر قطره، چاپ‌ اول.
    10. جعفری، محمدتقی (1373) فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى، اول.
    11. جندی، انور (1400) اطار اسلامی للفکر المعاصر، بیروت: المکتب الاسلامی،چاپ اول.
    12.  جوادی آملی، عبدالله (1380) انتظار بشر از دین، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
    13. -------------- (1377) شریعت در آیینۀ معرفت، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
    14. حرعاملی، محمد بن حسن (1409ق) تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق: موسسة آل البیت (ع)، قم: موسسة آل البیت (ع)، چاپ اول.
    15. سالزمن، فیلیپ کارل (1388) فهم فرهنگ، ترجمه: محمدامین کنعانی، تهران: نقد افکار، چاپ اول.
    16. سبحانی، جعفر (1379) مدخل مسائل جدید در علم کلام، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ اول.
    17. ---------- (1376) فروغ ابدیت، قم:  دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ دوازدهم.
    18. شایان‌مهر، علیرضا (1377) دایرةالمعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران: کیهان، چاپ اول.
    19. صداقتی فرد، مجتبی (1388) جامعه­شناسی(کلیات، مفاهیم و پیشینه)،  تهران: نشر ارسباران، چاپ سوم.
    20. طباطبایی، ، سیدمحمد حسین (1417ق) المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
    21. طبرسی، فضل بن حسن، (1372) مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمد جواد بلاغی، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
    22. طوسی،  محمد بن حسن (بی تا) التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قیصر عاملی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    23. عضدانلو، حمید (1384) مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، تهران: نی، اول.
    24. فی، برایان‌ (1383) پارادایم شناسی علوم انسانی، ترجمه مترضی مردیها، تهران:  انتشارات پژوهشگر، مطالعات راهبردی، اول.
    25. قرشی، سید علی اکبر (1377) تفسیر احسن الحدیث، تهران: بعثت، چاپ سوم.
    26. قمی، علی بن ابراهیم (1367) تفسیر قمی، قم: دارالکتب الاسلامیة.
    27. کاشفی، محمدرضا (1387)، نسبیت فرهنگی، مجله قبسات، ش 14، ص76.
    28. کاشانی، فتح الله (1344) تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
    29. کلینی، محمد بن یعقوب (1363) الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، محمد آخوندی، تهران: اسلامیة، چاپ چهارم.
    30. کوئن، بروس (1383) درآمدی به جامعه‌شناسی، محسن ثلاثی، تهران: توتیا، اول.
    31. --------- (1388) مبانی جامعه­شناسی، ترجمه و اقتباس غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت، بیست و دوم.
    32. گولد، جولیوس و ویلیام کولب(1376) فرهنگ علوم اجتماعى، ترجمه گروهی از مترجمان، تهران: انتشارات مازیار، اول.
    33. گیدنز، آنتونی (1390) گزیدۀ جامعه­شناسی، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران، نشر نی، اول.
    34. لیتل، دانیل (1381) تبیین در علوم اجتماعی، ترجمه: عبدالکریم سروش، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط، دوم.
    35. مبلغی آبادانی، عبدالله (1376) تاریخ ادیان و مذاهب، قم: حر، چاپ دوم.
    36. مجلسی، محمد بن باقر (1403ق)، بحار الانوارالجامة لدرر اخبار الائمة، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت: داراحیاء التراث العربی،  چاپ دوم.
    37. .مصباح­یزدی، محمدتقی(1379) حقوق و سیاست در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، دوم.
    38. -------------- (1376)، دروس فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات اطلاعات، ششم.
    39. مغنیه، محمد جواد (1424ق) تفسیر الکاشف، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول.
    40. مکارم شیرازی، ناصر (1374) تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول.
    41. هیک، جان (1378) مباحث پلورالیسم دینی، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان. اول.

    42. Ruth macklin, Against Relativism: Cultural Diversity and the Search for Ethical Universals in Medicine, Oxford Univercity Press.

     

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار