تحلیل جامعه شناختی آثار سیمین دانشور

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری زبان و ادبیات فارسی(مربی) دانشگاه فرهنگیان قائمشهر

2 دکتری جامعه شناسی، مربی دانشگاه فرهنگیان

چکیده

این مقاله به روش تطبیقی به بررسی ویژگی­های اجتماعی، کنش­های معنادار فاعلان جمعی، درون مایه­های اجتماعی تکرارشونده، شناخت جایگاه طبقاتی نویسنده و بازتاب آن بر پیرنگ و شخصیت­های رمان، ارتباط و تناظر میان ساختار ادبی و ساختار اجتماعی ­در رمان های دانشور پرداخته است. دانشور دو نوع زندگی را از دو طبقه­ی مختلف تجربه­کرده­است، اما همواره با تحصیل‌کردگان، روشنفکران و بزرگان علم و ادب هم­نشین بوده است، این تجربه­های طبقاتی در آثار و شخصیت­های داستان­های او تأثیر گذاشته­اند. زنان آثار او، از هر دو طبقه­ی اجتماع، «اشراف و محروم» هستند. او شخصیت­های داستان‌هایش رابیشتر از آدم های دور و بر خودش انتخاب کرده است. او در رمان‌های متأخر، شخصیت­های زن را از میان دانشجویان و دانشگاهیان برگزیده­است. سووشون سکوی پرتاب نویسنده برای حرکت در مدار واقع­گرایی است. دانشورخط عزیمت اندیشه­ی زری را از فردگرایی تا جامعه گرایی و از انقیاد تا عصیان ضد روزگار خود و از زنی احساساتی و منفعل تا مرز زنی منطقی و فعال و از عامیانه اندیشی تا پهنه­ی اندیشه­های فلسفی و اجتماعی پیگیری کرده است. در نتیجه عوامل مهمّی چون تحولات اجتماعی و انقلاب بیرونی و درونی و ارتباط وتناظر ساختار ادبی و ساختار اجتماعی آفرینش و تحول شخصیت­های داستان تأثیری به سزا دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Matching theory of sociology and Social literary structure in Simin Daneshvar's works

نویسندگان [English]

  • bita Qanbari 1
  • amin Daeezadeh 2
چکیده [English]

This paper focuses on the comparative method to study social features, meaningful action that collective subject, Social themes repetitive, identifying class status and its reflection on the plot and characters in the novel author, relationship and dialogue between the structure of the novel by literary scholar and social structure .Has experienced a scholar of life from two different class, but always with educated, intellectuals and scholars of science and literature have been settled, those experiences have affected class in the works and characters of his stories. Daneshvar 's novels characters, are both social class, "the nobility and the poor". The findings show that most of the people he has chosen characters in his stories their environment In his later novels, female characters chosen from among the students and the academics. Sowva-Shoon's novel the rise of the author to run for the realism circuit. Danshvr the starting point of Ali's idea of individualism to community-oriented, From submission to revolt against his life, the woman emotional and rational, and active and passive woman to the point of thinking to the realm of popular social viewpoint. As a result of has a significant influence social change and revolution to factors such as internal and external communication and correspondence literary structure and social structure in the creation and evolution of the characters in the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sociological criticism
  • meaningful structure
  • collective subject
  • literary structure
  • social structure
  • Semin Daneshvar

مراجع

آریان پور، امیرحسین.( 1380 ). جامعه شناسی هنر. تهران:نشرگستره.
- آژند.یعقوب.(1383). «خاتون خطه­ی قصه»، مندرج در«بر ساحل جزیره­ی سرگردانی»، به کوشش علی دهباشی.تهران: «سخن.
-آل احمد، جلال.( 1350 ). مدیر مدرسه. تهران: نگاه.
-اربابی،عیسی.(1378). «چهار سرو افسانه».(پژوهشی در آثار و زندگی جمالزاده، هدایت، دانشور و افغانی).تهران: «اوحدی. چاپ نخست،
-باختین، میخائیل.( 1387 ).تخیل مکالمه ای: جستارهایی درباره­ی رمان.ترجمه­ی رؤیا پورآذر. تهران: نی.
-پرستش،شهرام وقربانی،ساناز.(1391). «سرگذشت سیمین دانشور در میدان ادبی ایران».تهران: فصلنامه جامعه شناسی هنر و ادبیات، سال چهارم. شماره اول. بهار و تابستان.صص 52-31.
تودورف، تزوتان.( 1377 ). منطق گفت وگویی میخائیل باختین ترجمه­ی داریوش کریمی. تهران: مرکز.
-خامه­ای،انور.(1383). «نگاهی کوتاه به آثار و زندگی سیمین دانشور»، مندرج در«بر ساحل جزیره­ی سرگردانی».به کوشش علی دهباشی.تهران: «سخن.چاپ نخست.
-دانشور، سیمین.( 1353 ).«سووشون». تهران: نشرخوارزمی.
-...........................(1380 ).«جزیرة سرگردانی». تهران: نشرخوارزمی.
- ...........................(1380).«به کی سلام کنم؟».تهران: انتشارات «خوارزمی». چاپ پنجم.
- .........................(1376).«از پرنده­های مهاجر بپرس».تهران: نشر «کانون» با همکاری نشر «نو»
-دستغیب، عبدالعلی.( 1383 ). کالبدشکافی رمان معاصر فارسی تهران: سوره­ی مهر.
 -...........................(1368).«پیدایش رمان فارسی».تهران: انتشارات« نوید شیراز». چاپ نخست.
-دهباشی.علی.(1383).«گفتگو با سیمین دانشور»، مندرج در«بر ساحل جزیره­ی سرگردانی». تهران:سخن.
-رامان سلدن، پیتر ویدوسون.( 1384 ). راهنمای نظریه­ی ادبی معاصر ترجمه­ی عباس مخبر. تهران: طرح نو.
-زیما،پیرو.(1377).درآمدی برجامعه شناسی رمان از دیدگاه یان­وات، لوکاچ، ماشری، گلدمن، و باختین » مترجم محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
- ریاحی.لیلی.(1365). «نامه­ای به مادر بازیافته­ام سیمین دانشور»، نقل از «نیمه­ی دیگر» ویژه‌ی سیمین دانشور، شماره‌ی پنجم، زمستان 1365، مندرج در«بر ساحل جزیره­ی سرگردانی»، به کوشش علی دهباشی، تهران، «سخن».
-سپانلو، محمدعلی.( 1387 ). نویسندگان پیشرو ایران تهران: نگاه.
-...........................(1381)، نویسندگان پیشرو ایران.تهران: نگاه. چاپ ششم.
-سناپور.حسین.( 1379 ) نیمه­ی غایب تهران: چشمه.
-سید حسینی،رضا.(1389). «مکتب­های ادبی».تهران: انتشارات«کتاب زمان». چاپ شانزدهم.
- عاملی،مریم(1394).الگوی پیشنهادی برای تطبیق نظریة جامعه شناسی با ساختار ادبی  اجتماعی رمان فارسی.تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.فصلنامه ادبیات فارسی معاصر. سال پنجم. شمارة اول. بهار .
- عزیزی.محمد حسین.(1383).«پدر سیمین»، مندرج در«بر ساحل جزیره­ی سرگردانی»(جشن نامه­ی دکتر سیمین دانشور)، علی دهباشی. تهران:سخن.
-عسگری حسنکلو، عسگر.( 1387 ). نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی با تأکید بر ده رمان برگزیده. تهران :فرزان.
-فصیح، اسماعیل.( 1376 ). ثریا در اغما. تهران: البرز.
-قنادان، منصور و دیگران.( 1375 ).جامعه شناسی مفاهیم کلیدی. تهران: آوای نور.
-گلدمن،لوسین.( 1376 ). جامعه، فرهنگ و ادبیات ،گزیده و ترجمه­ی محمدجعفر پوینده، تهران: چشمه.
-.............................(1381).در جامعه، فرهنگ و ادبیات، « کل و اجزا، فصل اول از بخش نخست خدای پنهان » گزیده و ترجمه­ی محمدجعفر پوینده، تهران: نشرچشمه.
- لنار، ژاک.( 1377).درآمدی برجامعه شناسی ادبیات.مترجم محمدجعفر پیونده. تهران: نقش جهان.
-لوونتال، لئو.( 1386 ). رویکرد انتقادی در جامعه شناسی ادبیات، ترجمه­ی محمدرضا شادرو. تهران: نشرنی.
- میرصادقی،جمال.(1386).«داستان و ادبیات».تهران: انتشارات آیه­ی مهر. چاپ نخست.
-میرعابدینی، حسن.( 1386 ). صدسال داستان نویسی در ایران. تهران:نشر چشمه.
-.............................( 1386 ).فرهنگ داستان­نویسان ایران از آغاز تا امروز. تهران: نشرچشمه.
- والاس، استگنر.(1365).«سلامی گرم به سیمین دانشور»، نقل از «نیمه­ی دیگر» ویژه‌ی سیمین دانشور،مترجم فرزانه میلانی. شماره‌ی پنجم، زمستان 1365، مندرج در«بر ساحل جزیره­ی سرگردانی». علی دهباشی. تهران: «سخن».

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار