بررسی نمود ارزش‌های اخلاقی در معماری سنتی شهرهای کویری ایران نمونه موردی: شهر یزد

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استاد دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشیار دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

ارزش‎های اخلاقی از عوامل بسیار مهم در روند شکل‎گیری معماری ایران است و همواره در ماهیت ابنیة سنتی و روند شکل‎گیری آن‌ها مؤثر بوده است. پرسش‎هایی که در این پژوهش مطرح می‎شود عبارت‌ است از: الف) جایگاه ارزش‎های اخلاقی در معماری سنتی ایران کجاست؟ ب) توجه به ارزش‎های اخلاقی چه تأثیراتی را در معماری سنتی شهر کویری یزد بر جای نهاده ‎است؟ به‌منظور پاسخ‌گویی به این پرسش‎ها، ده بنا از آثار معماری سنتی یزد به‌منزلة نمونة پژوهشی انتخاب شده است. روش به‌کاررفته در این پژوهش «تاریخی ـ تفسیری» است و برای جمع‎آوری اطلاعات از برایند منابع کتاب‌خانه‎ای و روش‎های میدانی استفاده شده است.
نتایج پژوهش بیانگر آن است که به ارزش‎های اخلاقی در روند ساخت بنا و نیز زمان بهره‎برداری از آن توجه شده است و تأثیرات آن در قالب پاس‌داری از فرهنگ وقف، عمل برطبق اصول فتوت‎نامه‎ها، و توجه به وحدانیت، انسانیت، و طبیعت تجلی یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The place of ethic in the formation of traditional architecture of Iran Case study: the traditional architecture of the city of Yazd

نویسندگان [English]

  • Hasanali Pourmand 1
  • Mohammadreza Bemanian 2
  • Mohammadjavad Mahdavinejad 3
  • Sepideh Samadzadeh 4
1 Assistant professor, Faculty of art and architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Professor, Faculty of art and architecture, Tehran University, Tehran, Iran
3 Associate professor, Faculty of art & architecture, Tarbiat Modares University
4 PhD student in architecture, Faculty of art & architecture, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Ethical values are of the most effective factors on the formation of Iranian traditional buildings, landscape and urban design. Literature review of architecture shows that architecture has a lot to do with ethic and there are lots of parameters which connect ethic and architecture. A review on the theories and practices in the traditional architecture in different eras of Iran shows that ethical values have always affected the traditional buildings and their formation process in different ways. So, the main questions of the paper are: 1. what is the place of ethical values in the traditional architecture of Iran, particularly the old city of Yazd? 2. How ethical values have affected Iranian traditional buildings and how can be recognized, specifically in the old city of Yazd?
Literature review shows that the case study of this research - the old city of Yazd - is selected purposefully; considering its importance according to be located in the list of the world cultural heritage and also the specific characters of the traditional architecture of this city. Therefore, the old city of Yazd could be mentioned as one of the most appropriate selected cases to study the effects of ethical values on the traditional architecture and the formation process of its buildings. In this study we adopt the interpretive–historical research method as our inference mechanism and the data collection techniques of the research is a combination of librarian and survey method.
The results of the research show that the effects of ethical values on the traditional built environment have been manifested in two ways: first, the process of traditional building formation and second, during the time of exploitation through considering the ethical principles of monotheism, humanity and preserving nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ethic
  • traditional architecture of the deserted cities of Iran
  • monotheism
  • humanity
  • Nature
بمانیان، م. (1386). رهیافتهایی در تبیین معماری مسلمین، تهران: سازمان شهرداری‎ها و دهیاری‎های کشور.
پیرنیا، م.‌ (1386 الف). آشنایی با معماری اسلامی ایران، تهران: نشر سروش دانش.
پیرنیا، م. (1386 ب). سبکشناسی معماری ایرانی، تهران: نشر سروش دانش.
خاکپور، مژگان و محمد خزایی (1389). «وحدت و کثرت در هنر اسلامی با نگاهی به آثار بورکهارت»، کتاب ماه هنر، ‌ش 145.
سادات، م. (1382). اخلاق اسلامی، تهران: سمت.
فرهنگ فارسی عمید (1359). به سرپرستی ح. عمید، تهران: سپهر.
قبادیان، و. (1385). بررسی اقلیمی ابنیة سنتی ایران، تهران: دانشگاه تهران.
کانت، ا. (1369). بنیاد مابعدالطبیعة اخلاق، ترجمة ح. عنایت، تهران: خوارزمی.
گلکار، ک. (1379). «طراحی شهری پایدار در شهرهای حاشیة کویر»، مجلة هنرهای زیبا، ش 8.
مک‌اینتایر، ا. (1379). تاریخچة فلسفة اخلاق، ترجمة ا. رحمتی، تهران: حکمت. 
نوروزی، ن. (1371). «مجموعة بازارهای یزد»، تحقیق دانشجویی، بی‌نا.
وارنوک، ج. (1368). فلسفة اخلاق در قرن حاضر، ترجمة ص. لاریجانی، تهران: نشر کتاب.
 
Bourdeau, P. (2003). ‘The Man-Nature Relationship & Environmental Ethics’, Journal of Environmental Radioactivity, 72 (1/2).