بازشناسی و تحلیل تغییرات و تحولات اجتماعی- فرهنگی فضاهای عمومی شهری تهران امروز

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد، تهران، ایران

2 استادیار شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

چکیده

فضاهای عمومی شهری را می­توان مهم­ترین بستر شکل­گیری ارتباطات اجتماعی انسان­ها و برآورده شدن بسیاری از نیازهای جوامع شهری دانست. امروزه این فضاها دچار تغییرات و تحولات گسترده­ای شده­اند که سبب شده تا حد زیادی از ماهیت اولیه خود فاصله گیرند و نتوانند آن­گونه که باید پاسخگوی نیازهای شهروندان باشند. با توجه به این­که از مهم­ترین نیازهای انسان، تعامل با فضای عمومی و مردم جامعه است، شناخت این فضاها، تغییرات، مسائل و چالش­های پیش روی آن­ها، ضروری به نظر می­رسد. پژوهش حاضر با بهره­گیری از روش "نظریه مبنایی" تلاش دارد به بازشناسی تغییرات و تحولات فضاهای عمومی شهری تهران در عصر حاضر و بررسی و تحلیل مقوله­های مرتبط با این فضاها بپردازد. به نظر می­رسد بزرگترین چالش این فضاها، نبود "تعادل و عدالت" در ابعاد مختلف است؛ این فضاها را نمی­توان فضاهایی متعادل و عادلانه دانست زیرا هنوز به درجه­ نهایی از کیفیت، رضایت و مطلوبیت نرسیده­اند. فضاهای عمومی شهری تهران دچار چالش­های متعددی شده­ و در مرحله گذار قرار گرفته­اند؛ نتوانسته­اند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند؛ در برقراری ارتباط با مخاطب دچار مشکل جدی هستند؛ با بستر و زمینه­ای که در آن قرار دارند، بیگانه­اند و قوانین و سیاست­های حاکم متعادل و متناسبی ندارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognition and Analysis of Essence, Social - Cultural Changes and Evolutions in Contemporary Urban Public Spaces of Tehran

نویسندگان [English]

  • Baharan Tonekaboni 1
  • pooyan shahabian 2
  • atoosa modiri 3
1 Urban planning and design Group, Faculty Of Architecture And Urban Planning and Design,Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Urban planning and design group, Faculty of Architecture and Urban Planning and Design, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Urban planning and design group, Faculty of Architecture and Urban Planning and Design, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Urban public Spaces can be known as the most important Context of communication and interaction between humans and resolving the urban communities’ requirements like the experience of urban public life. Since one of the most important current needs of human being is the possibility of interacting with public space and the society, identifying the essence of these spaces, the qualities and characteristics and also the changes and evolutions, issues, problems and challenges against them seems necessary. This research is trying to recognize the Contemporary Urban Public Spaces in Tehran and analyze related categories by “Grounded Theory” Method and studying the documents, collaborative observation and interview with the actors in Tehran Urban Public Spaces. According to the results, the biggest challenge in these Spaces is not having “Balance and Justice” among different aspects and categories. Tehran Urban Public Spaces cannot be known as balanced and Justly Spaces because when a space has not reached to the final level of quality, satisfaction and desirability, it cannot have balance and justice in all aspects and categories. Contemporary Public Spaces have faced difficulties by different effects and are in a level of transition. These Spaces have serious problems in communication and interacting with people, they haven`t been matched with their context and do not have balanced and appropriate rules and politics. Today we should accept each space that can respond even a small part of human needs, as an Urban Public Space but the quality and also reaching to the real aspects and criteria of an ideal Space can be discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Public Space
  • Tehran
  • Essence
  • change
  • Contemporary

مراجع

  • آذری، نرگس، تجربه مدرنیته به روایت فضاهای تجاری شهر تهران، 1392، چاپ اول، تهران، تیسا
  • اشتراس، آنسلم، کوربین، جولیت، اصول روش تحقیق کیفی؛ نظریه مبنایی-رویه­ها و شیوه­ها، 1390، ترجمه  بیوک محمدی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
  • اشرفی، یوسف، پوراحمد، احمد، مدرنیته و تحولات فضای عمومی شهری،1394، چاپ اول، تهران، پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری، جهاد دانشگاهی
  • اهری، زهرا، حبیبی، سیدمحسن، میدان بهارستان: تجربه نووارگی در فضای شهری ایرانی، 1394، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی
  • بحرینی، سیدحسین، تحلیل فضاهای شهری در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده­کنندگان و ضوابطی برای طراحی، 1393، چاپ دهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
  • براتی، ناصر، داوودپور، زهره، منتظری، مرجان، روش تحقیق در مطالعات محیطی، 1392، چاپ دوم، تهران، ساکو
  • بصیری مژدهی، رضا، خلیجی، کیوان، "فضای عمومی، ماهیتی پیچیده و چندمفهومی، پیشنهادی چندوجهی برای گونه­بندی فضاهای عمومی"، 1389، منظر، شماره 7، صص 38-41
  • بلیکی، نورمن، طراحی پژوهش­های اجتماعی، 1396، چاپ یازدهم، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، نشر نی
  • بهشتی، سید محمد،  داستان تهران، 1395، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی
  • پاکزاد، جهانشاه، مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، 1395، چاپ هشتم، تهران، انتشارات شهیدی
  • پامیر، سایریل بی.، آفرینش مرکز شهری سرزنده: اصول طراحی شهری و بازآفرینی، 1394، چاپ چهارم، ترجمه مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران
  • توسلی، محمود، طراحی شهری؛ هنر نو کردن ساختار شهر همراه با چهار نمونه موردی، 1390، چاپ دوم، تهران، خانه چاپ و طرح
  • توسلی، محمود، بنیادی، ناصر، طراحی فضای شهری: فضاهای شهری و جایگاه آن­ها در زندگی و سیمای شهر، 1393، چاپ سوم، تهران، انتشارات شهیدی
  • حبیبی، محسن،  قصه شهر؛ تهران، نماد شهر نوپرداز ایرانی (با تأکید بر دوره 1332-1299)، 1393، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران
  • دانشپور، سیدعبدالهادی، چرخچیان، مریم، "فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی"، 1386، باغ نظر، شماره 7، صص19-28
  • ذکاوت، کامران، ابعاد سازنده کیفیت محیط در طراحی شهری: مقدمه­ای بر روش­ها و فنون طراحی شهری، 1395، تهران، آذرخش
  • راست­بین، ساجد و دیگران، "رابطه همبستگی بین کیفیت­های محیطی و تداوم حیات شهری در عرصه­های عمومی (نمونه موردی: جلفای اصفهان)" ، 1391، باغ نظر ، شماره 21، صص 35-46
  • سرور، رحیم، امینی، مهدی، راهنمای تحلیل اجتماعی از شهر،1392، تهران، تیسا
  • سعیدی رضوانی، نوید و دیگران، روش تحقیق در مطالعات شهری، 1394، مشهد: کتابکده کسری
  • شفتو، هنری، فضاهای شهری دوستانه، خلق مکان­های عمومی تأثیرگذار، 1390، ترجمه سیامک پناهی و آرمان کیانیان، تهران، نشر ادیبان
  • شولتز، کریستیان نوربری، مفهوم سکونت به سول معماری تمثیلی،1394، ترجمه محمود امیر یاراحمدی، تهران، انتشارات آگه
  • فراست­خواه، مقصود، روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر "نظریه برپایه" (گراندد تئوری، GTM)، 1395، چاپ سوم، تهران، آگاه
  • کرمونا، ماتیو، دی ماگالئس، کلودیو، هاموند، لئو، فضای عمومی: ابعاد مدیریتی، 1396، ترجمه ایرج اسدی و مهدی عباس­زاده، تهران، سمت
  • کرمونا، متیو و دیگران، مکان­های عمومی، فضاهای شهری: ابعاد گوناگون طراحی شهری، ترجمه فریبا قرائی و دیگران، 1394، چاپ سوم، تهران، اداره انتشارات دانشگاه هنر
  • گل، یان،  شهر انسانی، 1394، چاپ دوم، ترجمه علی غفاری و لیلا غفاری، تهران، علم معمار
  • گل، یان، فضاهای عمومی و زندگی جمعی، شهر آدلاید:2002، 1389، ترجمه علی غفاری و محمد صادق سهیلی­پور، تهران، دانشگاه شهیدبهشتی
  • گلکار، کوروش، آفرینش مکان پایدار: تأملاتی در باب نظریه طراحی شهری، 1393، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
  • ماجدی، حمید و دیگران، "بازتعریف فضای شهری (مطالعه موردی: محور ولیعصر حد فاصل میدان ولیعصر تا چهارراه ولیعصر)"، 1390، دوفصلنامه مدیریت شهری، شماره 27، صص 263-283
  • محمدپور، احمد، تجربه نوسازی (مطالعه تغییر و توسعه در هورامان با روش نظریه زمینه­ای)، 1392، تهران، جامعه­شناسان
  • محمدپور، احمد، روش تحقیق کیفی ضد روش 1: منطق و طرح در روش­شناسی کیفی،1392، جلد اول، تهران، انتشارات جامعه­شناسان
  • محمودپور، ئه­سرین،  درآمدی بر برنامه­ریزی فضاهای عمومی شهری با نگاهی به بوستان­های شهر تهران، 1393، چاپ اول، تهران، آذرخش
  • مدنی­پور، علی، فضاهای عمومی و خصوصی شهر،1387، چاپ اول، ترجمه فرشاد نوریان، تهران، شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری
  • مرادی، سلمان، "هنر عمومی و تلفیق آن در فضای شهری"،1386،  باغ نظر، شماره 8، صص 81-90
  • مسعود لواسانی، منا، "ردپای زندگی در شهر، مفهوم فضای جمعی در شهرهای هند"،1393،  فصلنامه هنر و تمدن شرق، سال دوم، شماره ششم، صص 42-51
  • مهدوی­نژاد، محمدجواد و دیگران، نمادهای هویتی شهر تهران،1394، تهران، سازمان زیباسازی شهر تهران
  • مهدیزاده، جواد، "فرهنگ و شهر؛ از جهانی شدن فرهنگی تا فرهنگی شدن شهر"، 1392، جستارهای شهرسازی، شماره 41 و 42، صص 33-4

 

 

  • Abdulkarim, Dina, Experts' Evaluations of the Production and Use of Public Spaces in Amman, Jordan, Master degree thesis, University of Cincinnati, 2004
  • Akkarercan, Z. Muge, “Public Spaces of Post Industrial Cities and their Changing Roles(1)”, Metu Jfa , No.24:1, PP:115-137, 2007
  • Arendt, Hannah, The Human Condition, 2nd edition, Chicago: The university of Chicago press, 1998
  • Brill, Michael,Transformation, Nostalgia, and Illusion in Public Life and Public Place, in Irwin Altman and Ervin H. Zube, Public places and spaces, Human Behavior and Environment book series, volume 10, New York: Plenum Press, 1989
  • Brown, Alison, Contested Space: Street Trading, Public Space, and Livelihoods in Developing Cities, Rugby: ITDG Publishing, 2006
  • Carr, Stephen, et al. Public space, London : Cambridge University Press, 1992
  • Carr, Stephen, Francis, Mark, Rivlin, Leanne G., Stone, Andrew M. ,Public Space, Cambridge: Cambridge University Press, 1993
  • Carmona, Matthew, “Contemporary Public Spaces: Critique and Classification, part one: Critique”, Journal of urban design, No. 15:1, PP:123-148, 2010
  • Carmona, Matthew, “Contemporary Public Spaces: Critique and Classification, part two: Classification”, Journal of urban design, No. 15:2, PP:157-173, 2010
  • Carmona, Mathew et al, Living Places: Caring for Quality, The Bartlett School of Planning, London: UCL Office of the Deputy Prime Minister, 2004
  • Carmona, Mathew, Heath, Tim  , Oc, Taner  , Tiesdell, Steve, Public Spaces, Urban Spaces: The dimensions of Urban Design, Oxford: Architectural Press, 2003
  • Charmaz, Kathy, Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis, London: SAGE, 2006
  • Corbin ,Juliet M., Strauss, Anselm L., Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, fourth edition, Sage, 2015
  • Gehl, Jan, Cities for people, Copenhagen: Island pres, 2010
  • Gehl, Jan,  Life Between Buildings: Using Public Space, Skiv: Arkitektens Forlag, 1996
  • Gehl, Jan, Public Spaces and Public Life: City of Adelaide, Adelaide: Planning SA, 2002
  • Glaser, Barney G., Doing Grounded Theory: Issues and Discussions, California: Sociology Press, 1998
  • Glotz, Gustave, The Greek city and its institutions , translated by N. Mallinson, London : Routledge & Kegan Paul, 1965 (first published 1929)
  • Goodman, William, Freund, Eric, Principles And Practice Of Urban Planning, Washington: International City Managers Association, 1968
  • Goodsell, Charles T., The Concept of Public Space and Its Democratic Manifestations, The American Review of Public Administration, Vol.33, PP. 361-383, 2003
  • Habermas, Jurgen, The structural transformation of the public sphere: An inquiry into a category of Bourgeois society, Massachusetts: Cambridge, MIT press, 1991
  • Habermas, Jurgen, The theory of communicative action, Boston: Beacon press, 1984
  • Hajer, Maarten.A., Reijndrop, Arnold, In Search of New Public Domain: Analysis and Strategy, Rotterdam: Nai publisher, 2001
  • Harnik, Peter, The excellent City Park System: What makes it great and How to get there, Washington, D.C: The Trust for Public Land, 2003
  • Kohn, Margaret, Brave New Neighbourhoods: The Privatization of Public Space, New York & London: Routledge, 2004
  • Krier, Rob, Urban Space, 5th edition, Britain: Academy Edition, 1991
  • Lang, Jon, Creating Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design, New York : Van Nostrand Reinhold Co, 1987
  • Lawrence, Arnold Walter , Tomlinson, Richard Allan, Greek Architecture, London:Yale University Press, 1996
  • Lennard, Suzanne Heather Crowhurst, Lennard, Henry L., Public Life in Urban Places: Social and Architectural Characteristics Conducive to Public Life in European Cities, Southampton,  Gondolier PressImcl Council, 1984
  • Lopes, Miguel Nogueira , Camanho, Ana S. , Public green space use and consequences on urban vitality: an assessment of European cities, Springer, Vol. 113, No. 3 , pp. 751-767, 2013
  • Madanipour, Ali, Design of Urban Space: An Inguiry into a Socio-Spatial Process, John Willy and sons, 1996
  • Madanipour, Ali, “Why are the Design and Development of Public Spaces Significant for Cities?”, Environment and Planning B , Planning and Design 26(6):879-891, 1999
  • Mensch, James, “Public Spaces”, Continental philosophy review, Vol. 40, Issue 1, pp. 31–47, 2007
  • Mitchell, don, INTRODUCTION: PUBLIC SPACE AND THE CITY, Urban Geography, Vol.17, PP. 127-131, 1996
  • Mitchell, Don, The Right to the City: Social Justice and the Fight for Public Space, New York: Guilford Press, 2003
  • Mumford, Lewis, The city in History: Its Origins, its Transformation and its Prospects, New York: Harcourt, Brace & World, 1961
  • Nasri, Seyed Reza, Imani Kolouri, Sara, Evaluation of effective factors on vitality of public spaces of new cities with emphasis on identity concept, Science Journal (CSJ), Vol. 36, No: 6, pp: 510-520, 2015
  • Orum, Anthony M., Neal Zachary P. ,  Common Ground?: Readings and Reflections on Public Space, New York: Routledge-Taylor and Francis, 2010
  • Platt, Colin, The English Medieval Town, London: McKay, 1976
  • Saalman, Howard, Medieval cities, London: Studio Vista, 1968
  • Sennett, Richard, The fall of Public man, New York: Knopf, 1977
  • Sitte, Camillo, City Planning  according to Artistic Principles, New York: Rizzoli, 1986
  • Somekh, Bridget , Lewin, Cathy, Research Methods in the Social Sciences, London: Sage, 2005
  • Spocter, Manfred Aldrin, THE ‘SILENT’ PRIVATISATION OF URBAN PUBLIC SPACE IN CAPE TOWN, 1975 – 2004, mini-thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of MA, University of the Western Cape, 2005
  • Taylor, Charles, Liberal policies and the public sphere, London: Centre for the Study of Global Governance, London School of Economics and Political Science, 1995
  • Tibbalds, Francis, Making People Friendly Towns: Improving The Public Environments in Towns and Cities. Harlow : Longman Press., 1992
  • Walzer, Michael, Public Space: Pleasure and Costs of Urbanity, Dissent, 33 : 470- 476, 1986
  • Zukin, Sharon, The cultures of cities, U.S.A: Wiley-Blackwell, 1996

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار