تحلیل جنبش‌های اجتماعی نوین بر اساس مکتب فرانکفورت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه روابط بین‌الملل در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

جنبش‌های اجتماعی نوین یکی از مهمترین پدیده‌هایی هستند که در شاخه‌های مختلف علوم اجتماعی و انسانی در مورد آنها مطالعه و پژوهش صورت می‌گیرد. انتقاد از نظم اقتصادی موجود و مسائل هویتی مدرنیته از مهمترین وجوه شباهتی هستند که بسیاری از جنبش‌های نوین را به هم پیوند می‌دهند. آنها مبین پیوند عمیق بین اقتصاد و فرهنگ هستند. از این زاویه، جنبش‌های مذکور پیوند عمیقی با تئوری انتقادی پیدا می‌کنند. مقاله حاضر به تحلیل ریشه و نقش جنبش‌های اجتماعی نوین بر پایه مکتب فرانکفورت می‌پردازد. مقاله استدلال می‌کند که از نگاه این مکتب، جنبش‌های اجتماعی نوین محصول تداوم روابط سلطه در مدرنیته و بالاخص سرمایه‌داری متأخر بوده و رسالت اصلی‌اش رفع سازوکارهای سلطه و سرکوب است. پژوهش حاضر به روش نقد و ارزیابی نظری تنظیم شده، به این معنی که از یک چشم‌انداز فکری خاص به تحلیل یک پدیده اجتماعی می‌پردازد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the New Social Movements on the Basis of Frankfurt School

نویسنده [English]

  • Abdollah Ghanbarloo
Associate professor in the Dept. of International Relations, Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS)
چکیده [English]

The new social movements (NSMs) are important phenomena that have been studying within the different fields of social sciences. Criticizing the established order and modernity's identity issues are some main features of NSMs. They create deep links between economic and cultural matters. From this viewpoint, NSMs are important subjects of researches drawing from critical theory. This article deals with the roots and roles of NSMs from the perspective of critical theory. It argues that NSMs are outcomes of persistent dominance relations under modernity and capitalism, while trying to eliminate the new mechanisms of exploitation and oppression.

کلیدواژه‌ها [English]

  • NSMs
  • capitalism
  • globalization
  • dominance relations
  • critical theory
  • leftism
  • democracy
  • emancipation
فهرست منابع
بشیریه، حسین (1378) تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم: اندیشه‌های مارکسیستی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
جانستون، هانک، انریک لارانا، و ژوزف گاسفیلد (1387) «هویت‌ها، اعتراضات، و جنبش‌های نوین اجتماعی» انریک لارانا، هانک جانستون، و ژوزف گاسفیلد، تدوین، جنبش‌های نوین اجتماعی، ترجمه سید محمدکمال سروریان و علی صبحدل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
فروم، اریک (1370) گریز از آزادی، ترجمه عزت‌الله فولادوند، چاپ ششم، تهران: مروارید.
فلکس، ریچارد (1387) «پایان حزب؛ اکنون چه باید کرد» انریک لارانا، هانک جانستون، و ژوزف گاسفیلد، تدوین، جنبش‌های نوین اجتماعی، ترجمه سید محمدکمال سروریان و علی صبحدل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قادری، حاتم (1379) اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، تهران: سمت.
همل، پیر و لویس ماهو (1388) «فراتر از جنبش‌های نوین اجتماعی: منازعات اجتماعی و نهادها» کیت نش و آلن اسکات، تدوین، راهنمای جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه گروهی از مترجمان، جلد دوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
Adorno, Theodor W. (1973) Negative Dialectics, Translated by E. B. Ashton. New York: The Seabury Press.
Bello, Walden (2002) Deglobalization: New Ideas for Running the World Economy, London: Zed Books.
Bernstein, J. M. (2019) “The Idea of Instrumental Reasonˮ Peter E. Gordon, Espen Hammer, Axel Honneth, eds., The Routledge Companion to the Frankfurt School, New York and London: Routledge.
Borradori, Giovanna, Jurgen Habermas, and Jacques Derrida (2003) Philosophy in a Time of Terror: Dialogues with Jürgen Habermas and Jacques Derrida, Chicago: University of Chicago Press.
Broniak, Christopher (Fall 1988) “What is Emancipation for Habermas?” Philosophy Today, Vol. 32, No. 3, 195-206.
Chomsky, Noam (2013) Occupy: Reflections on Class War, Rebellion, and Solidarity, 2nd edn., Westfield, NJ: Zucotti Park.
Christiansen, Jonathan (2011) “Four Stages of Social Movements” The Editors of Salem Press, Theories of Social Movements, Pasadena, CA: Salem Press.
Cooke, Maeve (2019) “Discourse Ethics” Peter E. Gordon, Espen Hammer, Axel Honneth, eds., The Routledge Companion to the Frankfurt School, New York and London: Routledge.
Cox, Robert W. (1981) “Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory” Millennium: Journal of International Studies, Vol. 10, No. 2, 126-155.
Funke, Peter N., Andrew T. Lamas, and Todd Wolfson (2017) “Bouazizi's Refusal and Ours: Critical Reflections on the Great Refusal and Contemporary Social Movements” Andrew T. Lamas et al., eds., The Great Refusal: Herbert Marcuse and Contemporary Social Movements, Philadelphia: Temple University Press.
Habermas, Jurgen (1996) Between Facts and Norms: Contributions to a Discourse Theory of Law and Democracy, Translated by William Rehg, Cambridge, MA: MIT Press.
Hoffman, Mark (Summer 1987) “Critical Theory and the Inter-Paradigm Debate” Millennium, Vol. 16, No. 2, 231-249.
Honneth, Axel (1995) The Struggle for Recognition: The Moral Grammar of Social Conflicts, Translated by Joel Anderson, Cambridge, MA: MIT Press.
Honneth, Axel (2003) “Redistribution as Recognition: A Response to Nancy Fraser” Nancy Fraser and Axel Honneth, eds., Redistribution or Recognition?: A Political-philosophical Exchange, Translated by Joel Galb, James Ingram, and Christiane Wilke, London and New York: Verso.
Horkheimer, Max and Theodor W. Adorno (2002) Dialectic of Enlightenment: Philosophical Fragments, Edited by Gunzelin Schmid Noerr, Translated by Edmund Jephcott, Stanford, CA: Stanford University Press.
Jay, Martin (1973) The Dialectical Imagination: A History of the Frankfurt School and the Institute of Social Research, 1923-1950, Boston: Little, Brown.
Jütten, Timo (2019) “The Theory of Recognition in the Frankfurt School” Peter E. Gordon, Espen Hammer, Axel Honneth, eds., The Routledge Companion to the Frankfurt School, New York and London: Routledge.
Kellner, Douglas (2005) “Introduction: Radical Politics, Marcuse, and the New Left” Douglas Kellner, ed., The New Left and the 1960s: Collected Papers of Herbert Marcuse, London and New York: Routledge.
Scheuerman, William E. (2008) Frankfurt School Perspectives on Globalization, Democracy, and the Law, London and New York: Routledge.
Seidman, Steven (1989) “Introduction” Steven Seidman, ed., Jürgen Habermas on Society and Politics: A Reader, Boston, MA: Beacon Press.
White, Stephen K. (1988) The Recent Work of Jürgen Habermas: Reason, Justice and Modernity, Cambridge: Cambridge University Press.
Whitebook, Joel (2019) “Psychoanalysis and Critical Theoryˮ Peter E. Gordon, Espen Hammer, Axel Honneth, eds., The Routledge Companion to the Frankfurt School, New York and London: Routledge.
Zambrana, Rocio (2013) “Paradoxes of Neoliberalism and the Tasks of Critical Theory” Critical Horizons, Vol. 14, No. 1, 93-119.