ناسیونالیسم، قومیت و قوم‌گرایی (مطالعه موردی شهر بجنورد)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار رشته جامعه شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در این مقاله رابطه ناسیونالیسم (باستانی، مدنی و مذهبی) با متغیرهای قومیت و قوم­گرایی در میان گروه­های قومی (تات، ترک، ترکمن، فارس و کرد) ساکن در شهر بجنورد مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام پیمایش و توزیع پرسشنامه نمونه­ ای به حجم پانصد نفر به شیوه نامتناسب از میان مردان و زنان هیجده سال به بالای ساکن شهر بجنورد انتخاب شد. نتایج نشان داد؛ از میان متغیرهای مورد آزمون تنها دو متغیر مذهب و فاصله نسلی با ناسیونالیسم باستانی رابطه معنادار دارد و سایر متغیرها رابطه معناداری ندارند. همچنین از میان متغیرهای مورد آزمون فقط رابطه میان دو متغیر فاصله نسلی و سطح تحصیلات با ناسیونالیسم مذهبی معنادار است. ناسیونالیسم مدنی با هیچ کدام از متغیرهای مورد آزمون رابطه معناداری ندارد. رابطه بین قومیت، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، سطح تحصیلات و جنس نیز معنادار بود و سایر متغیرهای مورد نظر رابطه معناداری با قوم­گرایی نداشتند. در پایان می توان گفت گرایش به ناسیونالیسم مدنی اولویت اول و غالب مردم شهر بجنورد است و سپس ناسیونالیسم باستانی و ناسیونالیسم مذهبی در اولویت‌های بعدی آنها قرار دارند. همچنین رابطه ضعیف و مثبتی بین قوم­گرایی و گرایش­های سه‌گانه ناسیونالیسم ایرانی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Nationalism, Ethnicity and Ethnicism (Case Study of Bojnourd City)

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ayatollah Mirzaie 1
  • Masoumeh Eidi 2
1 Assistant Professor of Sociology, Institute of Humanities and Cultural Studies
2 Master of Social Sciences Research, Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

In this paper, the relationship between nationalism (ancient, civil and religious) with ethnicity and ethnicism variables among the ethnicities (Tat, Turk, Turkmen, Fars and Kurds) residing in Bojnourd was investigated. A sample of 500 persons was selected randomly among men and women aged 18 and over living in Bojnourd. The results showed that among the tested variables only two variables of religion and gap generation have significant relationship with ancient nationalism and the other variables have no significant relationship. Also, among the tested variables, only the relationship between the two variables of gap generation and educational level with religious nationalism is significant. Civil nationalism had no significant relationship with any of the variables tested. The relationship between ethnicity, socioeconomic status, educational level and gender was also significant and other variables had no significant relationship with ethnicity. At the end, it can be said that the tendency towards civil nationalism is the first and foremost priority of the people of Bojnourd, and then ancient nationalism and religious nationalism are their next priorities. There is also a weak and positive relationship between ethnicism and the three trends of Iranian nationalism                                                                                                       

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ancient Nationalism
  • Civil Nationalism
  • Religious Nationalism
  • Ethnicity
  • Ethnicism
  • Bojnourd

مراجع

آشوری، داریوش (1376) ما و مدرنیت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
احمدی، حمید (1388)، بنیادهای هویت ملی ایرانی: چهارچوب نظری هویت ملی شهروند محور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
احمدی، حمید (1378)، قومیت و قومیت‌گرایی در ایران، از افسانه تا واقعیت، تهران: نشر نی.
اشرف، احمد (1387)، هویت ایرانی به سه روایت، مجله فرهنگی هنری بخارا، شماره 66.
اشرف ­نظری، علی و خلیل­تهماسبی، نوذر (1394)، ملت و ملی­گرایی در نگاه انتقادی آنتونی اسمیت: مطالعه موردی ایران، فصلنامه سیاست پژوهی، دوره دوم، شماره 3: 9-40.
انتخابی، نادر (1390)، ناسیونالیسم و تجدد در ایران، تهران: نگاره آفتاب.
اوزکریملی، اموت (1383)، نظریه­های ناسیونالیسم، ترجمه محمدعلی قاسمی، تهران: موسسه مطالعات ملی.
بیگدلو، رضا (1380)، باستان­گرایی در تاریخ معاصر ایران، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
توفیق، ابراهیم (1388) تاملاتی نظرورزانه درباره هویت ملی/ایرانی: آسیب شناسی گفتمان­های­هویتی و علوم اجتماعی، برگرفته شده از:
http://towfigh.blogfa.com (تاریخ دسترسی 02/09/1395)
جلائی پور، حمیدرضا (1384)، «سازگاری و تعارض ناسیونالیسم با دموکراسی با اشاره به ایران»، نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، شماره 21.
جلائی پور، حمیدرضا و نظرعباسی، صدیقه (1390)، ناسیونالیسم قومی و عوامل موثر بر آن(مورد مطالعه: دانشجویان ترکمن استان گلستان)، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره1، شماره 1: 119-143.
جلائی پور، حمیدرضا (1384)، ناسیونالیسم قومی در تجربه روس­ها: نقد جمهوری خلق­ها، نامه انسان­شناسی، سال چهارم، شماره 7: 28-47.
دی اسمیت، انتونی(1394)، ناسیونالیسم و مدرنیسم، ترجمه کاظم فیروزمند، چاپ دوم، تهران: نشر ثالث.
رضوی آل هاشم، کاظمی، علی و رضوی، بهروز (1388)، هویت قومی، انسجام اجتماعی و امنیت ملی، نامه علوم اجتماعی، شماره 16: 16-23.
سراج­ زاده، سید حسین و قادرزاده، امید و رحمانی، جمیل (1393)، مطالعه کیفی مذهب و قوم­گرایی در میان کردهای شیعه و سنی، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره پانزدهم، شماره 4: ص 3-29.
صالحی، سیدرضا (1385)، شناخت چالش­ها و بحران­های قومی و الزامات مدیریت تنوع، پژوهشنامه تنوع فرهنگی و همبستگی ملی، پژوهشگده تحقیقات استراتژیک، شماره 8.
طالع، هوشنگ (1389)، ناسیونالیسم ایرانی، تهران: سمرقند.
قزلسفلی، محمدتقی و حبیبی رضی آبادی، اکبر (1395)، تاثیر جهانی شدن بر خاص­گرایی­های قومی در خاوریانه (مطالعه موردی، ترکیه، عراق و سوریه)، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 46، شماره 4: 994- 979).
کاتم، ریچارد (1378) ناسیونالیسم در ایران، احمد تدین، تهران: کویر.
گلنر، ارنست (1388)، ناسیونالیسم، ترجمه سید محمدعلی نقوی، تهران: مرکز.
لاکوف، سنفورد (1384) «دموکراسی» ترجمه پری آزرم‌وندی، در دایره‌المعارف ناسیونالیسم، جلد دوم، زیر نظر الکساندر ماتیل، ترجمه گروه مترجمان، تهران: وزارت امورخارجه.
میرزایی، سید آیت الله (1395)، ناسیونالیسم و مدرنیته سیاسی در مشروطه ایرانی، مجله جامعه­شناسی تاریخی، دوره 8، شماره 2: 171-195.
میرزایی، سید آیت الله (1395)، ناسیونالیسم و قومیت در ایران، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره 18، شماره 1: 68-32.
میرزایی، آیت الله و قادری، طاهره (1390)، ناسیونالیسم ایرانی در سده نوزدهم. مطالعات جامعه شناختی، دوره 18، شماره 39: 69-103.
میرزایی، آیت­ الله (1390)، گرایش به ناسیونالیسم ایرانی در بین دانشجویان (با تاکید بر خاستگاه قومی آن­ها)، استاد راهنما: طاهره قادری، رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.
محمدزاده، حسین (1390)، عوامل مرتبط با انواع قوم­گرایی در میان کردهای ایران، استاد راهنما: محمدرضا شادرو، پایان نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.
هابزبام، اریک. جی (1383) ملت و ملی‌گرایی، ترجمه علی باش، مشهد: انتشارات مهر دامون.
یوسفی و اصغرپور ماسوله (1388)، قوم­مداری و اثر آن بر روابط بین قومی در ایران، دانش­نامه علوم اجتماعی، دوره 1، شماره 1.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار