علم و پراکسیس؛ جامعه به مثابه مرجع اعتبار معرفت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه رازی

2 استادیار جامعه شناسی دانشگاه رازی

چکیده

تأمین اعتبار معرفت مهم‌ترین مسأله‌ی مطالعات علم در فلسفه و جامعه‌شناسی است. کاوش معرفت و پرسش از اعتبار آن، علم را به مثابه پدیده‌ای اجتماعی معرفی و جامعه‌شناسی را وارد این مجادله کرد. این تحولات حول مفهوم پراکسیس به مثابه بنیان تأسیس جامعه و پدیده‌های اجتماعی شکل گرفته است. مشخصاً مارکس و ویتگنشتاین پراکسیس و آگاهی -و لذا علم را -را در پیوند با هم معرفی کرده‌اند. این مقاله استدلال می‌کند از منظر پراکسیس، علم مقید به اقتضائات عمل جمعی عاملان بوده و پرسش از اعتبار یافته‌ها موکول به تحلیل مناسبات اجتماعی محاط بر علم است.
اطلاق این موضع به جامعه‌شناسی که خود علم پراکسیس است موقعیت را پیچیده‌تر می‌کند؛ معیار اعتبار یافته‌های جامعه‌شناسی تقید به پراکسیس عاملان اجتماعی در قالب طبقه است. این موضع از تحمیل پراکسیس جامعه‌شناسان به موضوع مطالعه و تحریف واقعیات اجتماعی جلوگیری کرده و مانع ابژه‌سازی از گروه‌های مورد مطالعه می‌شود. این موضع همچنین دوگانه‌های طاقت‌فرسای ذهن/عین و خزد/کلان را منحل می‌کند ضمن اینکه به زایایی علم جامعه‌شناسی در مواجهه با وضعیت انضمامی جامعه ایران منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Science and praxis; Society as a reference for the validity of knowledge

نویسندگان [English]

  • mohamad farhadi 1
  • nader amiri 2
1 Assistant Professor of Sociology, Razi University
2 assistant professor/ Razi university
چکیده [English]

Validity of Knowledge is the most important issue of science studies in philosophy and sociology. Exploring knowledge and questioning its validity introduced science as a social phenomenon and introduced sociology into the debate. These developments have revolved around the concept of praxis as the foundation of society and social phenomena. Clearly, Marx and Wittgenstein introduced praxis and consciousness – and therefore science - in conjunction. This article argues that from the perspective of praxis, science is bound by the requirements of the collective action of the actors and the question of the validity of the findings is left to the analysis of social relations that surrounding science.
Applying this position to sociology, which is the science of praxis itself, complicates the situation; The criterion for the validity of sociological findings is adherence to the praxis of social agents in the form of class. This position prevents sociologists from imposing the praxis on the subject of studying and distorting social facts and prevents the objectification of the studied groups. This position also dissolves the exhausting dualities of subject/ object and micro/ macro, while leading to the Fertility of sociology in the face of the concrete situation of Iranian society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Praxis
  • Validity of Science
  • Marx
  • Wittgenstein
  • Sociology of Scientific Knowledge
  • Bath School
منابع:
- دورکیم، امیل(1393). صور بنیانی حیات دینی. ترجمه باقر پرهام. چاپ سوم. تهران: نشر مرکز.
- روبینشتاین، دیوید (١٣٨٦). مارکس و ویتگنشتاین. ترجمه شهناز مسمی‏پرست. تهران: نی.
- گیدنز، آنتونی (١٣٨٤). مسائل محوری در نظریه اجتماعی. ترجمۀ محمدرضایی. تهران: سُعاد.
- ماونسن، هاوارد (١٣٧٩). درآمدی بر رساله ویتگنشتاین. ترجمۀ سهراب علوی‌نیا. تهران:‌ طرح نو
- مارکس، کارل (1380). تزهای فویرباخ. در ایدئولوژی آلمانی. ترجمه پرویز بابایی. نهران: چشمه.
- ویتگنشتاین، لودویگ (١٣٨٠). پژوهش‌های فلسفی. ترجمۀ فریدون فاطمی.‌ تهران: مرکز.
 
- Chalmers, A. F(1999). What is this called Science. 3rd Edition. London: Hackett Publishing Company, Inc.
- Collins, H & Evans,R (2002). The Third Wave of Science Studies: Studies of Expertise and Experience. Social Studies of Science 32/2(April 2002) 235–296. DOI: 10.1177/0306312702032002003
- Collins, H (2011). Language and practice. Social Studies of Science 41(2) 271–300.
 DOI: 10.1177/0306312711399665
 
- Feyerabend, P (1992). Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge.3rd Edition. London:Verso.
- Frickle, S & Morre, K (Eds) (2006). New Political Sociology of Science. University of Wisconsin Press.
- Kitching, G (2015). Karl Marx and the Philosophy of Praxis. London: Routledge.
- Kuhn, T (1996). the Structure of Scientific Revolutions.3rd Edition. Chicago University Press.
- Lakatos, I (1989). the Methodology of Scientific Research Programs .Vol 1.  Eds Worall & Currie. Cambridge University Press.
- Lynch, M. (1995). Extending Wittgenstein: The Pivotal Move from Epistemology to the Sociology of Science. In Science as Practice and Culture.(ED) Pickering Andrew. Chicago: The University of Chicago Press.
- Pickering, A. (1995). The Mangle of Practice; Time, Agency and Science. Chicago: The University of Chicago Press.
- Pickering, A.(Ed) (1995). Science as Practice and Culture. Chicago: The University of Chicago Press.
- Restivo, S(1994). Science, Society and Values. Lehigh University Press: Bethlehem.
- Rockmore, T (2007). Kant and Idealism. Yale University Press: Newhaven.