تحلیل جامعه شناختی از منافع و کنش گری انجمن ها و احزاب سیاسی در مشروطه گیلان انجمن عباسی- اجتماعیون عامیون

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی، مسائل ایران، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه علوم سیاسی، گرایش اندیشه های سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

انجمن ها و احزاب مشروطه خواه گیلان با بسیج عمومی و عزیمت به سمت پایتخت با هدف فتح تهران و حذف استبداد در فرآیند بازگشت مشروطیت نقش اساسی ایفا کردند. از میان احزاب متعدد دو مورد برجستگی دارند: انجمن عباسی، اجتماعیون عامیون. در اوج خفقان سردار افخم حاکم گیلان این احزاب و انجمن ها توانستند با اشتراک منافع و سازمان دهی با دهقانان در رهایی از استبداد نقش آفرینی کنند. این مقاله بر آن است تا مدل کنش گری این تشکل ها را مورد بررسی قرار دهد. چهارچوب نظری مقاله، مبتنی بر نظریه بسیج منابع چارلز تیلی است که دو متغیر منافع و سازمان در آن بعنوان ملاک رفتارشناسی مرکزیت دارند. این پژوهش در جستجوی پاسخ به این سوال است که فرآیند بسیج منابع احزاب در مشروطه گیلان براساس دو متغیر منافع و سازمان چگونه است و چرا نسبت به سایر مناطق پیشتازانه دست به اقدام فعالانه زدند. یافته های این تحقیق با روش تاریخی_تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای حاکی از آن است این احزاب با الگوبرداری از جریانات فکری همسایه شمالی ایران، ایجاد ارتباط با شورش دهقانی گیلان، سازمان دهی و منافع مشترک توانستند مقدمات سقوط نماینده محمدعلی شاه را فراهم و به سمت تهران لشکرکشی کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of the Interests and Activism of Associations and Political Parties in Gilan Constitution

نویسندگان [English]

  • alireza zadbar 1
  • JALAL DERKHSHE 2
  • MOJTABA MAGHSODI 3
1 Ph.D student in Political Science, Iranian Issues, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Research Sciences Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of political Science, Political Thoughts, Imam sadiq university, Tehran, Iran. (Author)
3 Associate Professor, Political Science Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Associations and constitutionalist parties of Gilan played an essential role in the revival of constitutionalism by public mobilization and marching towards the capital, Tehran to conquer it and remove the Tyranny. Among the various parties, the Abbasi Association, and the Social Democratic Party are two outstanding ones. When Sardar Afkham, was at its peak in the, these parties were able to play a role in getting rid of the tyranny by sharing interests with the peasant and organizing the events. This article aims to evaluate the activism model of these parties. Its theoretical framework is based on Charles Tilly’s Resource Mobilization theory, which focuses on the two variables of interest and organization as behavioral criteria. The question is, "How is the process of mobilization based on the two variables of interest and organization and why did they pioneer this process among Iran?" Using the historical-analytical method and collecting data through the desk-based method, this study showed that parties were able to pave the way for the downfall representative and march towards Tehran by modeling from and being influenced by the intellectual currents of northern neighbor and connection with the peasants rebellion by sharing interests with it and organizing the events.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitutional Revolution
  • resource mobilization
  • Gilan constitution
  • association
  • parties
منابع:
آدمیت، فردیدون (1355). فکر دمکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت. تهران: پیام.
آفاری، ژانت (1385) انقلاب مشروطه ایران ؛ رضا رضایی ؛  تهران:نشربیستون ؛ چاپ اول.
بشیری احمد(1367) کتاب نارنجی: گزارش های سیاسی وزارت خارجه روسیه تزاری درباره انقلاب مشروطه ایران، ناشر: نور.
پرتو، افشین. (1393). مشروطه و گیلان تاریخ رویدادهای گیلان در دوران پادشاهی مظفرالدین شاه و محمد علی شاه قاجار. رشت: نشر فرهنگ ایلیا.
تیلی، چارلز. (1385) از بسیج تا انقلاب. مترجم: علی مرشدی زاد. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
رابینو ، لویی(1368)مشروطه گیلان، به کوشش محمد روشن، رشت:انتشارات طاعتی ؛ چاپ اول.
عظیمی دوبخشری، ناصر. (1388) جغرافیای انسانی و اقتصادی گیلان، رشت: فرهنگ ایلیا.
عظیمی، ناصر (1396). تاریخ گیلان از ورود شاه عباس اول به گیلان تا پایان انقلاب جنگل. رشت: نشر فرهنگ ایلیا.
عیسوی، چارلز. (1362). تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند. تهران: گستره.
فاخته، قربان، (1386). نگاهی به گیلان زمین. تهران: نشر لوح زرین.
فخرایی، ابراهیم(1371) گیلان در جنبش مشروطیت، تهران:انتشارات آموزش و پرورش انقلاب اسلامی، چاپ سوم.
فرهادی، احسان تحلیلی جامعه شناختی از منافع گروه ها در انقلاب مشروطه، نشریه جستارهای سیاسی، بهار 1392 سال چهارم.
فولر، گراهام (1394). قبله عالم ژیوپلتیک ایران، مترجم: عباس مخبر، تهران: نشرمرکز.
کتاب آبی: گزارش های محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران، ویراستار: احمد بشیری، ناشر:نو
کشاورز، کریم. (1371). نهضت جنگل (اسناد محرمانه و گزارش ها) تهران: سازمان اسناد ملی.
کهنسال واجارگاه، حسین. میرزایی، طاهره.(1394) نقش سردار محیی در تحولات گیلان عصر مشروطه و جنبش جنگل. رشت، ناشر: بلور
نش، کیت(1388) جامعه­شناسی سیاسی معاصر جهانی شدن، سیاست، قدرت، ترجمه­ی محمدتقی دلفروز، تهران:
هولمز، ریچارد. (1390). سفرنامه ی ساحل خزر. ترجمه شبنم حجتی سعیدی. رشت: فرهنگ ایلیا.
یزدانی، سهراب (1392) اجتماعیون عامیون تهران: نشر نی.
 
 
Diani, Mario. 1992. The concept of Social Movement.  Review 40: 1-37. Edinburgh  University Press.
Janet Afary, Peasant Rebellions of the Caspian Region during the Iranian Constitutional Revolution, 1906–1909 Published by Cambridge University Press: 29 January 2009.
Olson, Mancur. 2002. The Logic of collective Action. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Taylor, Verta. 1984. Collective Identity in Social Movment Communities. New Haven, CT: Yale University Press.